فارین پالیسی: مختومه شدن پی‌ام‌دی به معنای خودداری آژانس از بررسی شواهد جدید نیست

نشریه فارین پالیسی در گزارشی در مورد احتمال مختومه شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران، نوشت این مسئله بدان معنا نیست که آژانس دیگر هیچ مدرک احتمالی تازه‌ای را بررسی نمی‌کند.

«جفری لوئیس» تحلیلگر نشریه «فارین پالیسی» در گزارش تازه خود که به موضوع بسته شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی (PMD/پی‌ام‌دی) برنامه هسته‌ای ایران اختصاص دارد، نوشته است که حتی با وجود بسته شدن این موضوع، در صورت وجود مدارک جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آن‌ها را بررسی خواهد کرد.

وی ابتدا با اشاره به روند شکل‌گیری مسئله ابعاد احتمالی و تاریخچه اقدامات آژانس در ارتباط با ایران، نوشته است که یوکیا آمانو مدیر کل آژانس اخیرا گزارشی را منتشر کرد که احتمالا به مسئله پی‌ام‌دی پایان داده و این پرونده را «مختومه» می‌کند.

لوئیس با این حال سه نکته را در ارتباط با اعلام بسته شدن پرونده متذکر شده است:

«اولا، این بدان معنی نیست که مسئله از دست سازمان ملل خارج شده است. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را تائید کرد، عنوان می‌کند که اعضای شورای امنیت «تصمیم می‌گیرند که همچنان درگیر مسئله باشند»،‌ که این عبارت یعنی مسئله هنوز در کیسه شورای امنیت است. اگر ایران به بندهای برجام عمل نکند، شورای امنیت مرجع نهایی حل اختلافات و جایی خواهد بود که ساز و کار موسوم به «بازگشت فوری» برای اعمال دوباره تحریم‌ها در آن اجرایی خواهد شد.

ثانیا، بستن پرونده به این معنی نیست که ایران دیگر تحت بررسی غیرمعمول آژانس قرار ندارد. دقیقا برعکس،‌ آژانس مأمور شده است که پایبندی ایران به مفاد برجام را بسنجد و به همین خاطر هم هست که بر اساس توافق هسته‌ای، به آژانس دسترسی‌هایی به برنامه هسته‌ای ایران داده شده که بسیار فراتر از دسترسی‌های ارائه شده ذیل توافقنامه‌های عادی پادمانی و پادمان‌های گسترده‌تر موسوم به «پروتکل الحاقی» است. برجام دسترسی‌های پادمانی‌ای را ارائه می‌کند که از کارگاه‌های ساخت سانتریفیوژ و آسیاب‌های سنگ اورانیوم گرفته تا محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های مربوط به تسلیحاتی‌سازی را شامل می‌شود. آژانس همچنین تیمی متشکل از ۱۳۰ تا ۱۵۰ بازرس مختص ایران با هزینه سالانه ۹ میلیون یورو خواهد داشت. قرار نیست آژانس  جل و پلاسش را جمع کند به خانه برود، بلکه ادامه پیش خواهد رفت. مدیر کل آژانس هم همچنان به ارائه گزارش‌های فصلی در مورد پایبندی ایران به مفاد برجام ادامه خواهد داد.

و نهایتا، بستن پرونده به این معنی نیست که آژانس از تحقیق در مورد اطلاعات جدید در مورد تخلفات ایران، چه در گذشته و چه در حال، در ارتباط با توافقنامه پادمانی یا فعالیت‌های تسلیحاتی، منع شده است.»

لوئیس در ادامه نوشته است که آژانس در تمام این مدت مأمور خواهد بود تا به «جمع بندی گسترده‌تر» از فعالیت‌های هسته‌ای ایران دست یابد، چراکه شرط برداشته شدن بخش بعدی تحریم‌های ایران، رسیدن به این جمع‌بندی یا گذشت ۸ سال زمان است.

البته در صورتی که تا هشت سال آژانس به جمع‌بندی گسترده‌تر نرسد، باز هم تحریم‌ها رفع خواهند شد. وی این موضوع را بند عجیب برجام توصیف کرده، اما نوشته است که این امتیازی به ایران در طول مذاکرات بود، چراکه ایران می‌خواست اطمینان یابد که آژانس بررسی در مورد فعالیت‌های این کشور را به مسئله‌ای دائمی و بی‌پایان بدل نمی‌کند.

او دلیل دادن این «امتیاز» از سوی غرب به ایران را این دانسته که ۱+۵ چاره‌ای نداشت جز اینکه با ایران به توافق برسد یا اینکه بین دو گزینه «بمب ایران» و «بمباران ایران» قرار گیرد.