‘سفیدی’ که میگوی خوزستان را به خاک سیاه نشاند

‘سفیدک’ پس از ۱۳ سال دوباره به جان میگوی خوزستان افتاده است. سال ۸۱ بود که برای نخستین بار در کشور بیماری ‘لکه سفید’ یا ‘سفیدک’ در چوئبده (تنها سایت پرورش میگوی خوزستان) پیدا شد و تقریبا تمام محصول پرورش دهندگان را نابود کرد. تاثیر لکه سفید به قدری بود که صنعت میگوی خوزستان هنوز نتوانسته قامت خود را راست کند.
امسال دوباره این بیماری شایع شد و خسارت سنگینی به برخی از مزارع وارد کرد. جنجال ها از آنجا شروع شد که ارسلان قاسمی مدیرعامل اتحادیه آبزیان کشور پس از پایان برداشت محصول امسال، سازمان دامپزشکی را مقصر اصلی نابودی ۵۰ درصد تولید میگوی کشور و خسارت ۶۰ میلیون دلاری دانست. اتهامی که البته سازمان دامپزشکی بلافاصله آن را رد کرد و مدعی شد که تقصیر متوجه پرورش دهندگان است.
رئیس اداره سلامت دامپزشکی خوزستان اما معتقد است: خسارت بیماری لکه سفید در استان های دیگر سنگین بوده و خوزستان جزو استان هایی است که موفق عمل کرده و بیماری تاثیر آنچنانی بر برداشت میگو نداشته و به هیچ وجه نگران کننده نبوده است.
رضا اسدی با اشاره به اینکه برداشت میگو ۲۳ مهر به اتمام رسیده، توضیح می دهد: بیماری لکه سفید سوم تیر امسال ردیابی و در ۱۵ مزرعه مشاهده شد که با وجود مشکلات موجود با تمهیدات انجام گرفته و همکاری بخشی دامپزشکی، شیلات و اتحادیه از جمله انجام قرنطینه ، کنترل تردد، رعایت اصول بهداشتی و صید اضطراری بیماری در خوزستان کنترل شده و صید به روال عادی برگشت.
وی عوامل مختلفی را در ایجاد بیماری لکه سفید موثر می داند و می گوید: عوامل محیطی، لارو (بچه میگو) و غذای آلوده می توانند از عوامل باشند اما غذای آلوده عامل پررنگ تری است.
اسدی اضافه می کند: دامپزشکی، غذایی که به صورت مجاز وارد کشور می شود را نمونه برداری می کند تا پاک بودن آن تایید شود اما تعدادی از پرورش دهندگان بدون نظارت دامپزشکی از غذای قاچاق استفاده کرده اند و دامپزشکی مسئولیتی در قبال غذای غیرمجاز ندارد.

* بیماری ریشه دار
سفیدک یا لکه سفید هم اکنون به عنوان جدی ترین و سخت ترین بیماری ویروسی تاثیر گذار در انواع گونه های میگو شناخته شده است. این بیماری نخستین بار در سال ۸۱ در مزارع خوزستان در چوئبده آبادان دیده شد. چوئبده شامل ۱۵۰ قطعه (مزرعه) است که هم اکنون ۳۲ مزرعه میگو با مساحت ۴۳۲ هکتار در آن فعال است. از مجموع مزارع درگیر بیماری ۱۶ مزرعه دارای بیمه بودند.
مدیرکل شیلات خوزستان در این باره می گوید: پارسال یک هزار و ۳۶۰ تن و امسال یک هزار و ۳۵۰ تن میگو در خوزستان تولید شده است.
نبی اله خون میرزایی می افزاید: بیماری لکه سفید امسال در ۲۴ مزرعه خوزستان مشاهده شده است.
وی اضافه می کند: این بیماری در سال ۸۱ در مدت کوتاهی تمام میگوهای پرورشی را تلف کرد ولی امسال با وجود بروز بیماری، به دلیل رعایت اصول مدیریتی و بهداشتی کار در کنار بیماری، خوشبختانه عمده محصول با کیفیت مطلوب و قابل ارائه به بازار برداشت شد و تنها ۱۵ درصد از مجموعه میگوی پرورشی از بین رفت.
خون میرزایی با بیان اینکه بیماری در سال ۹۴ در سایت های پرورش میگوی کشور همه گیر بوده، تاکید می کند: این بیماری بومی کشور شده و از سال ۸۱ تاکنون ریشه کن نشده بود و امسال تشدید شد.
وی عوامل مختلفی را منشاء این بیماری می داند و تصریح می کند: واردات دام و طیور و نهاده های دام زیر نظر سازمان دامپزشکی است و من نمی توانم بگویم غذایی که به میگوها داده شده آلوده بوده است، البته در مزارعی که موارد بهداشتی را رعایت نکردند بیماری تشدید شده بود.

* عامل نامعلوم لکه سفید
مدیرعامل اتحادیه پرورش دهندگان میگو در خوزستان نیز با اشاره به اینکه دلیل بیماری لکه سفید در مزارع میگوی این استان هنوز به طور رسمی اعلام نشده است، اضافه می کند: در غذای مزارع میگو مشکلی نداشتیم اما گفته شده که غذای وارداتی در برخی مراکز تکثیر میگو عامل بیماری بوده و بیماری از بوشهر به خوزستان آمده، البته اینها همه شفاهی است و به صورت مستند چیزی نداریم و باید روی این مساله کار علمی صورت گیرد تا نتیجه معلوم شود.
محمد معلم خواستار تعیین عامل اصلی شیوع این بیماری در مزارع میگو می شود و می افزاید:دلیل بیماری لکه سفید در سال ۸۱ هنوز اعلام نشده این در حالیست که مرجع تشخیص بیماری دامپزشکی است و در صورت مشخص شدن دلیل اصلی می توانیم برای سال های بعد آماده شویم و آسیب کمتری ببینیم.
وی می گوید: با اقدام به موقع دامپزشکی و با همکاری تولید کننده ها برای ایجاد قرنطینه و اجرای ضوابط بهداشتی، تا حد قابل قبولی به مزارع کمک شد تا این بیماری در خوزستان کمترین آسیب را متحمل شود و اگر این اقدامات انجام نمی شد ۷۰ درصد محصول از بین می رفت.

* گرفتار بی قانونی بانک ها
یکی از پرورش دهندگان میگو در چوئبده که بیش از ۹۰ درصد از محصول خود را از دست داده اما معتقد است: بیشتر آمارهایی که مسئولان اعلام می کنند صحت ندارد از جمله میزان تولید و زمان وقوع بیماری و دلیل بیمه نشدن برخی از مزارع.
بهزاد جلیل پور می گوید: پارسال ۱۸ تن و امسال فقط سه تن میگو برداشت کرده و بقیه محصولش را بیماری از بین برده، در حالی که برآورد برداشت امسال، ۴۰ تن بوده است.
وی درباره عوامل بیماری توضیح می دهد: لاروهای میگو که از مراکز تکثیر تهیه کرده بودیم از نوع ضعیف و نامرغوب بودند و گفته می شود که غذای مراکز تکثیر نیز آلوده بوده، در حالیکه دامپزشکی باید روی آنها نظارت می کرد و اجازه استفاده نمی داد.
جلیل پور با اشاره به اینکه لاروها مهمترین عامل بیماری نبوده تصریح می کند: به جز سه مزرعه در سایت چوئبده آبادان، همه مزارع با بیماری درگیر بودند اما هشت مزرعه همه محصول خود را از دست دادند که مهمترین عامل در تشدید بیماری آنها نزدیکی با کانون بیماری بوده است.
وی اظهار می کند: تعدادی از مزارع سایت چوئبده پس از شیوع بیماری در سال ۸۱ متروکه مانده اند که اکنون به مانداب و لانه پرندگان تبدیل شده اند و همین مزارع کانون بیماری و آلودگی بودند اما شیلات برای تخلیه و کنترل آلودگی در آنها اقدامی نکرد.
این پرورش دهنده می افزاید: با آغاز موج سوم بیماری، آب کانالی که نیاز مزارع را تامین می کرد قطع شد زیرا با وجود مکاتبات بسیار اداره شیلات برای زهکشی آن اقدام نکرده بود بنابراین نتوانستیم اقدامات کنترل بیماری را به خوبی پیاده کنیم.
به گفته وی، دامپزشکی از زمان شیوع بیماری به پرورش دهندگان هشدار داده بود اما دیگر کاری از دست ما بر نمی آمد و با وجودی که در حد توان بهداشت را رعایت کردیم فایده ای نداشت.
جلیل پور اظهارات اداره شیلات مبنی بر نبود نقدینگی برای بیمه محصول را رد می کند و می گوید: هفتم تیر امسال بچه میگوها را در استخرها ریختیم و ۲۱ تیر به ما اعلام کردند که بیماری لکه سفید شایع شده، آن زمان مشغول تشکیل پرونده برای بیمه مزارع بودیم زیرا تا ۳۱ تیر مهلت برای ثبت نام بود اما با انتشار خبر شیوع بیماری، سایت بیمه به صورت تعمدی مسدود و از دسترس خارج شد و موفق به ثبت نام نشدیم.
زمان وقوع بیماری از تناقض های موجود در این جریان است به طوری که نامه دامپزشکی آبادان وقوع بیماری را ۲۴ تیر و گزارش شیلات موج اول بیماری در اول مرداد اعلام کرده است.
جلیل پور همچنین اظهار می کند: اکنون حدود ۷۰۰ میلیون تومان بدهی به افراد مختلف دارم که ۵۰۰ میلیون تومان آن مربوط به بانک ها است، علاوه بر این به دلیل ناتوانی در پرداخت حقوق ۳۰ کارکنان شرکت با شکایت آنها روبه رو شدم که در نهایت با فروش خودروی پدرم بدهی به کارکنان را پرداخت کردم.
وی همچنین با انتقاد از بانک رفاه کارگران می گوید: بر اساس مصوبه دولت مبنی بر استمهال وام های بانکی برای خسارت دیدگان خشکسالی و بیماری، بانک کشاورزی استمهال را پذیرفت اما بانک رفاه زیر بار این مصوبه نرفته و حتی نامه مدیریت بحران استانداری را هم قبول نکرده است.
جلیل پور تاکید می کند: برای سال آینده نمی توانیم کاری بکنیم زیرا آماده سازی و احیای مزرعه ای که دچار بیماری شده باشد کار بسیار سخت و پیچیده و پرهزینه ای است.

* حرف و حدیث غذای آلوده
رئیس پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور نسبت به وجود بیماری لکه سفید در مزارع پرورش میگوی خوزستان هشدار می دهد: اکنون بیماری در خوزستان و بوشهر نهادینه شده و منطقه ما آلوده به ویروس این بیماری است و هر گاه زمینه در محیط مهیا شود بروز می کند.
جاسم مرمضی می افزاید: از بین بردن این ویروس عملی نیست اما باید ضریب اطمینان را بالا برد بنابراین اکنون مدیریت مزرعه در کنار ویروس مطرح است.
وی درباره عامل بیماری می گوید: امسال لاروهایی که از بوشهر آورده شده بود مشکل داشتند و بعضی معتقد هستند مشکل از غذا و نهاده های مربوطه است اگر چه همه اینها در حد حدس و گمان است ولی متهم ردیف اول غذای آلوده بوده البته مشکل از هر جا باشد مدیریت صحیح مزرعه می تواند چاره ساز باشد و باعث بروز کمترین خسارت شود.
مرمضی تاکید می کند: این بیماری به خوبی ریشه یابی نشده و تحلیل باید توسط دامپزشکی انجام شود زیرا ناظر و مرجع آنها هستند.

* سرانجام میگو و سفیدک
هنوز بعضی از پرورش دهندگان ورشکسته ۱۳ سال پیش ‘سفیدک’ در زندان به سر می برند. درگیری با بانک ها و مخفی شدن از دست طلبکارها سرانجام آنهایی است که امسال گرفتار ‘لکه سفید’ شده اند.
آیا سرمایه گذاران در خوزستان فریادرسی می یابند؟
آیا میگوی خوزستان از ‘سفیدک’ جان سالم به در می برد؟