با مالچ گیاهی به پیشواز محیط زیست و تثبیت شن بروید!

مالچ را می توان پوشش غیر زنده نامید که به عنوان محافظی برای گیاهان در زمستان بکار می رود و گیاهان را در برابر تغییر دمای شدید خاک و از دست رفتن آب زمین محافظت می کند و نیز جلوی رشد علف های هرز را می گیرد.

مالچ در تابستان های خشک پوشش مناسبی برای تقریبا هر نوع گیاه پوششی می باشد. از کود حیوانی کاملا پوسیده می توان به عنوان یک پوشش بسیار خوب ( تا عمق ۱۰ سانتی متر) استفاده کرد چرا که هم به عنوان مالچ زمستانی و هم بهاره عمل می کند.

برگهای پوسیده , پیت ماس و تقریبا هر نوع ماده آلی را می توان به این منظور بکار برد. البته بعضی از مواردی که به عنوان مالچ استفاده می شوند را باید با توجه خاصی بکار برد. برای مثال برگهای نارون ( نارون نروژی ) تمایل دارد به سطح زمین بچسبد و یا خاک اره سطحی محکم روی خاک بوجود می آورد که برای رویش گیاهان مناسب نیست.

اگر از چنین موادی استفاده شود باید هر از چند گاه آنها را با شن کش زیر و رو کرد تا هوا و رطوبت لابلای آنها جریان یابد. از طرف دیگر باید توجه نمود که تمام مواد آلی که به عنوان مالچ به کار می روند اگر کاملا پوسیده نباشند در ابتدا زمین را عاری از نیتروژن می کنند و در نتیجه بهتر است قبل از مالچ پاشی به خاک کود داده شود.

بنابراین گیاه دیگر مشکل کمبود نیتروژن نخواهد داشت. نکته مهم دیگر در انتخاب مالچ اینست که مالچ عاری از تخم علف هرز باشد. توصیه می شود که از علوفه ای که پر از بذر است به عنوان مالچ استفاده نشود چرا در غیر این صورت علف های هرز به سرعت رویش می یابند و مشکلاتی ایجاد می کنند.

به این دلیل می توان از پیت ماس و خاک اره و کود حیوانی کاملا پوسیده که اغلب عاری از علف های هرز می باشند استفاده کرد تا رشد علف های هرز کنترل شود با این شرط که مالچ حداقل ۱۰ سانتی متر ضخامت داشته باشد. البته کاشت متراکم گیاهان پوششی به بذرهای علف های هرز فرصت استفاده از رطوبت و نور کافی به منظور جوانه زدن و رشد را نمی دهد.

اجرای محصول مالچ در فضای سبز شامل موارد زیر است:

۱ –  بستر سازی خاک :

برای یک اجرای خوب و ماندگار مالچ همانند سایر بخش های دیگر فضای سبز ابتدا باید بستر کار را آماده کرد که در مقدمه کار با پاکسازی بستر از علف های هرز همراه خواهد بود.پس از آن تهیه خاک نرم ، مرغوب  و آری از بذر علف های هرز است که در تمام سطح کار به طور یکنواخت پخش و رگلاژ می گردد.تسطیح یا رگلاژ از این جهت اهمیت ویژه ای دارد که با یکتواختی و در انتها به زیبایی کار می انجامد.

۲ – اجرای مالچ :

منظور از اجرای مالچ ریختن مالچ به صورت یکدست و با ضخامت مجاز بر روی سطح خاک تسطیح شده است. اگر کارگری که به این امر اختصاص داده می شود از دقت و مهارت لازم برخوردار نباشد به دو مشکل بر خواهید خورد ، اولا در وسط کار با کمبود مالچ علی الرغم محاسبه دقیق بر حسب متر مربع مواجه شده . ثانیا کار شما از زیبایی و همگونی مورد نظر برخوردار نخواهد بود.

۳ – آبیاری :

پس از اجرا ، محل کار را از هرگونه ضایعات که هنگام اجرا به دور کار ریخته شده پاکسازی و سپس برای چند دقیقه مالچ را با سر آبپاش باغبانی آبیاری نمایید.این کار باعث پایداری مالچ بر سطح کار شده و با جلوه دار شدن رنگ محصول زیبایی آن را صد چندان می کند.

 * انواع مالچ :

بطور کلی سه نوع مالچ مورد استفاده قرار می گیرد:

الف) مالچ بیولوژیکی (آلی)

ب) مالچ شیمیایی (غیر آلی)

ج) مالچ فیزیکی (معدنی)

مالچ شیمیایی (غیر آلی):

مالچ های شیمیایی که امروزه در بازار یافت می شوند به نحو موثری از تابش نور خورشید و رشد علف های هرز جلوگیری می نمایند. در طراحی منظر، از این مالچ ها در زیر تراشه های چوب استفاده می کنند تا نمای طبیعی و زیبایی پیدا کند. پلاستیک سیاه و مواد پلی پروپیلنی (مواد مصنوعی) از مالچ های شیمیایی هستند که دوام طولانی دارند اما در صورت از بین رفتن، در غنی سازی خاک هیچگونه نقشی ندارند.

پلاستیک سیاه به صورت یا لایه و با نوارهای خرد شده به کار برده می رود. راندمان مالچ یکپارچه از نواری بیشتر است، زیرا پلاستیک یکپارچه پوشش کامل داشته و امکان جوانه زدن علف های هرز از میان آن وجود ندارد اما قابلیت نفوذ آب را ندارد.

مالچ پلاستیکی اکنون یکی از اجزا تولید محصولات کشاورزی با پلاستیک است. در این نوع تولیدات (پلاستیکی) اغلب از چندین روش برای افزایش محصولات استفاده می شود، مثلا بیشتر محصولاتی که از مالچ پلاستیکی استفاده می کنند از آبیاری قطره ای نیز بهره می گیرند. مالچ پلاستیکی در رنگ ها و اندازه های مختلف برای نیازهای مختلف در دسترس است. دوام مالچ ها وابسته به ضخامت آنها است.

در مالچ پلاستیکی دوام یک فاکتور بزرگ است. بیشتر پلاستیک های ترد و شکننده توانایی این را دارند که در کشت استفاده شوند اما بادهای سنگین می توانند موجب پاره شدن آن ها شود. پلاستیک های محکم هستند که بعد از ۲ بار کشت هم هنوز پا برجا هستندد. اخیرا بیشتر پلاستیک ها خم شونده هستند و دارای قابلیت تغییر هستند و به کشاورزان اجازه می دهد از پلاستیک و محصولات آن به آسانی استفاده کنند.

مالچ پلاستیکی به صورت خطوط موازی در سطح خاک های آماده شده قرار می گیرند. بستر باید بدون باقی مانده گیاهان باشد و به وسیله یک شی سنگین در روی حاشیه های کناره خاک محکم شود. مالچ باید به صورت سفت و محکم به خاک بچسبد تا انتقال حرارت خوب و از آزاد شدن و حرکت توسط باد جلوگیری شود. حرکت مالچ توسط باد ممکن است باعث شود پلاستیک پاره شود و مزایا آن از بین برو.د

مالچ پلاستیکی به کنترل علف هرز، بالا بردن دما و تنظیم رطوبت خاک کمک می کند. بسیاری از مالچ های پلاستیکی رنگی برای کشاورزان سودمند است که هر کدام فواید مختلفی برای تولید دارند.

مالچ پلاستیکی در بالای بستر کاشت به روئیدن سالم تر، فراوانی بیشتر محصولات در یک دوره کوتاه زمانی کمک می کند و گیاهان به صورت مستقیم از میان سوراخ های حفر شده در پلاستیک خارج می شوند. هدف مالچ پلاستیکی افزایش دمای خاک است و ما پلاستیکی با دوام و مقاوم در برابر بادهای شدید لازم داریم.

کم کردن ضخامت، افزایش ساختار چند لایه، رنگیزه های جدید و افزایش فرمولاسیون بعضی از کارهای انجام شده است که برای تحریک کشاورزان برای استفاده بیشتر و تجاری مالچ ها امیدوارکننده است. مالچ های رنگی می توانند ۲-۱ هفته به فصل رشد اضافه کنند اما آنها گران هستند و در ساخت و نتایج به دست آمده همیشه ثابت نیستند. شما می توانید یک سال ۲۰% محصول بیشتر برداشت کنید وسال بعد نه. در ارتفاعات بلند و یا هر جایی که نور خورشید شدیدتر است باید از مالچ های که جذب کننده نور ماورای بنفش هستند استفاده کرد تا از سوختن محصولات جلوگیری کرد.

در هنگام استفاده از مالچ در گلخانه ها : گلخانه ها به وسیله یک شیشه یا پلاستیک پوشیده شده است و به ما اجازه می دهد که از مالچ های ارزان تر که به افزودنیهای خاص نیاز ندارند استفاده کنیم. اما به هر حال شیشه و پلاستیک در انتقال طول موج با هم اختلاف دارند. بنابراین نوع پوشش گلخانه باید در درون محاسبات فرمول یک لایه مالچ حساب شود.

لایه های مالچ می توانند همچنین یک مانعی برای جلوگیری از خروج متیل بروماید که یک گاز سمی برای کشتن باکتریهای خاک است باشند. یک لایه مالچ می تواند به کشاورزان اجازه دهد که کمتر از متیل بروماید استفاده کنند (این گاز برای ازن مضر است). همچنین یک لایه مالچ غیر قابل نفوذ می تواند تاثیرگذاری گازها را توسط نگه داشتن گازها در تماس طولانی با خاک بهبود بخشد.

اصطلاح مالچ از کلمه انگلیسی mulch منشاء گرفته که در اصل به معنی پوشش است. در حقیقت می توان مالچ و مالچ پاشی را روشی برای ایجاد پوششی در سطح خاک قلمداد نمود که با اهداف و دیدگاههای متفاوت مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از انواع مالچ ها و مالچ پاشی در زراعت، باغبانی، حفاظت خاک و تثبیت ماسه های روان و توسعه فضای سبز در سالهای اخیر گسترش فراوانی یافته است.

مالچ یکی از عملیات قدیمی است که توسط باغبانان به مدت طولانی است که برای کنترل علف هرز و حفظ رطوبت پیرامون میوه، سبزی و گل گیاهان استفاده می شود. به طور سنتی، فقط از علوفه، علف چیده شده، برگها و دیگر مواد که به آسانی تجزیه می شوند برای این کار استفاده می شوند.

مالچ پلاستیکی سیاه یا شفاف (پلی اتیلن) برای تولید گیاهان در میانه های سال ۱۹۶۰ در امریکا استفاده شد. در ۱۰ سال گذشته بهرحال، ابداعات جدید در تکنولوژی ساختن پلاستیک نتایجی در محصول و محصولات پلاستیک جدید برای کشاورزان داشته است، مانند مالچ های قابل تجزیه توسط نور، مالچ سفید/سیاه و مالچ های رنگی متفاوت. کشاورزان آمریکا از ۲۰۰ میلیون پوند مالچ پلاستیکی در سال استفاده می کنند

مالچ های پلاستیکی برای به دست آوردن عملکرد بیشتر و زودرس تر گیاهان در حال افزایش است. مخصوصا برای گونه های گرمادوست مانند فلفل، ذرت، گوجه فرنگی و گیاهان پیچک دار.

مالچ آلی (گیاهی) :

مالچ های آلی که از قدیم استفاده می شوند شامل علف خشک، کاه و کلش، پوست درخت، چوب خرد شده، برگ، علف چیده شده، خاک اره و کمپوست که این مواد به سهولت در دسترس هستند. این نوع مالچ ها علف های هرز را کنترل می کنند و هم چنین می توانند مواد مغذی و آلی به خاک اضافه کنند، خاک را در برابر فرسایش حفاظت کنند، بهبودی بافت خاک، بهبودی ظرفیت و نگهداری رطوبت و البته باید توجه داشت که در هنگام استفاده از این گونه مواد (در مواردی که از کربن غنی هستند) مانند خاک اره و چوب خرد شده باید یه مقدار کافی نیتروژن به خاک اضافه کرد. برای مطلع شدن از انواع این نوع مالچ می توانید به جدول شماره ۱ مراجعه کنید.

مالچ پلاستیکی:

لایه پلی اتیلن با ضخامت ۵/۱-۹/۰ mil و پهنای ۴ feet بیشترین و معمولی ترین مالچ پلاستیکی است و بیشتر با گیاهان نشاءی به کار می روند.

انواع مختلفی از مالچ پلاستیکی در دسترس است. پلاستیکهای شفاف و IRT بیشترین پتانسیل را برای گرم کردن خاک داشتند. آنها تشعشعات رسیده و امواج بلند را از خاک به دام می اندازد. مالچ های سیاه بیشتر توسط انتقال موجب گرم شدن خاک می شوند. به غیر از گرم کردن خاک، کنترل علف هرز یک نکته مهم در تکنولوژی مالچ است. مالچ شفاف به علف هرز به فراوانی اجازه می دهد که رشد کند و این ممکن است فواید گرم کردن خاک را منتفی کند. مالچ های سیاه به طور موثری کنترل علف های هرز را انجام می دهند. مالچ های IRT مخلوطی از مالچ شفاف در گرم کردن و مالچ سیاه در کنترل علف هرز هستند.

مالچ های پلاستیکی مقدار زیادی فواید مثبت را برای مصرف کننده آماده می کند و هم چنین عملکرد و زودرسی محصولات را افزایش می دهد. محصولاتی با کیفیت بالا، افزایش مدیریت حشرات و علف های هرز را کنترل می کند و همراه با اجزا دیگری مانند آبیاری قطره ای بیشترین کارایی را به دست می آورد. اگر چه سبزیجات مختلفی می توانند همراه مالچ رشد کنند اما استفاده از مالچ پلاستیکی به طور موفقیت آمیز در خربزه، گوجه فرنگی، فلفل، خیار، کدو، بادمجان، هندوانه و بامیه انجام شده و بیشترین واکنش معنی دار را داشته است.

گردآوری: عبدالمجید قبیتی کارشناس ارشد کشاورزی

majidghobiti@yahoo.com