قابل توجه والدین ؛ اوقات فراغت؛ سرمایه‌ای که هدر می‌رود

از جوانان باید پرسید به چه چیزی نیاز دارند؟ در بحث سالم‌سازی اوقات فراغت نیز می‌توان از تجربه دیگر کشورها استفاده کرد، زیرا ما تنها کشوری نیستیم که از فضای مجازی آسیب می‌بینیم. نکته مهم دیگر این است که جوانان را نیز در این حوزه باید مشارکت داد و بخشی از فعالیت‌ها را به آنها واگذار کرد. برای حل‌شدن مشکلات این حوزه مسئولان باید اوقات فراغت را جدی‌تری بگیرند نه اینکه در اوقات فراغت خود به آن بپردازند.
متاسفانه طی سال‌های اخیر توجه چندانی به اوقات فراغت و نحوه گذراندن آن و همچنین ارائه برنامه‌ریزی‌های مناسب برای گذران ایام از سوی مسئولان انجام نشده است که این خود می‌تواند سرآغاز بروز بسیاری از آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی فردی و روحی و روانی نیز باشد. گفتنی است افزایش بی‌رویه جمعیت شهرنشین خود عاملی برای اهمیت‌دادن به اوقات فراغت است، چراکه همان‌گونه که می‌دانید در روستاها اوقات فراغت خواه ناخواه با برنامه‌های مختلفی مانند کشاورزی، دامداری و یا مواردی از این دست می‌شود اما این در حالی است که در زندگی شهرنشینی و با توجه به نبود امکانات مناسب برای تمام افراد توجه و اهمیت‌دادن به اوقات فراغت می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد، چراکه در غیر این صورت اوقات فراغت خود می‌تواند عاملی برای افزایش جرم و بزه نیز باشد.
آنچه مسلم است در گذشته‌های نه‌چندان دور اوقات فراغت به‌عنوان یک مساله اجتماعی شناخته نشده بود، چراکه‌جوامع، سنتی بودند و تکنولوژی و فناوری‌های نوین نقش چندانی در زندگی افراد ایفا نمی‌کردند اما این در حالی است که امروزه با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی دیگر نمی‌توان به مساله اوقات فراغت نگاه سنتی داشت و آن را جدا از مسائل مهم جامعه دید.
به عبارت بهتر نادیده‌گرفتن اهمیت اوقات فراغت خود به‌مثابه پاک‌کردن صورت مساله و بروز مشکلات جدی است که این مهم می‌تواند سرآغاز بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی شود؛ آسیب‌هایی که خود باعث بروز مشکلات اقتصادی،فرهنگی و سیاسی نیز خواهد شد.
* بررسی انواع اوقات فراغت
آنچه مسلم است جامعه‌شناسی و اوقات فراغت را به دسته کلی اوقات فراغت غیرفعال، اوقات فراغت بیمارگونه و اوقات فراغت فعال تقسیم‌بندی می‌کنند که در ادامه به بررسی و تبیین این دو می‌پردازیم.باید در نظر داشت که منظور از اوقات فراغت بیمارگونه، اوقات فراغتی است که فرد در آن هیچ‌گونه برنامه‌ریزی مشخصی ندارد و تمام وقت خود را به بطالت می‌گذراند که این خود می‌تواند یکی از مهمترین آسیب‌های جامعه نیز باشد، چراکه هرگاه فرد بدون برنامه‌ریزی ایام خود را بگذرانند به‌یقین گرایش بیشتری به انجام برخی از ناهنجاری‌های اجتماعی پیدا خواهد کرد که این خود می‌تواند آفتی برای سلامت جامعه باشد؛ اتفاقی که امروزه متاسفانه به دلیل افزایش بی‌رویه هزینه کلاس‌های تابستانه گریبان‌گیر برخی از افراد شده است.
جالب است بدانیم که منظور از اوقات فراغت انفعالی نیز ایامی است که فرد در آن گیرنده محض است، به‌عنوان مثال اودر زمان خود به تماشای فیلم و یا گوش‌کردن رادیو وجست‌وجو در سایت‌های اینترنتی و یا شبکه‌های اجتماعی و مواردی از این دست می‌پردازد.
در این نوع از اوقات فراغت فرد گیرنده محض است و با دنیایی از اطلاعات مواجه خواهد شد؛ اطلاعاتی که تنها دریافت‌کننده آن است و در مقابل عملی نسبت به آن و یا در جهت آن انجام نمی‌دهد، هرچند در این مجال باید یادآور شد که برخی از کارشناسان معتقد هستند که اوقات فراغت انفعالی خود می‌تواند عاملی برای تقویت خلاقیت افراد باشد که البته در برخی از مواردمی‌تواند آثار منفی را نیز برای فرد به همراه داشته باشد.
بنابراین انتظار می‌رود که مسئولان و یا والدین دقت و نظارت بیشتری در خصوص اوقات فراغت انفعالی داشته باشند تا از این طریق فرد با اطلاعات غیرضروری و نامناسب مواجه نشود، چراکه می‌تواند عاملی برای انحراف وی شود.
شایان ذکر است که جامعه‌شناسان اوقات فراغت فعال را یکی از بهترین نوع فراغت عنوان می‌کند اوقات فراغتی که فرد در آن هم به آموزش می‌پردازد و هم‌زمانی برای تفریح و سرگرمی دارد. به عبارت ساده‌تر این نوع اوقات فراغت ایده‌آل‌ترین زمان ممکن برای افراد است، چراکه اوقات فراغت فعال عاملی برای رشد و شکوفایی استعداد جوانان و نوجوانان و همچنین افزایش میزان نشاط در آنها نیز خواهد شد که این خود می‌تواند عاملی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و همچنین افزایش مشارکت‌های اجتماعی نیز باشد؛ اتفاقی که خود با برکات بسیاری همراه خواهد بود.
* تاثیر اوقات فراغت در شکل‌گیری شخصیت جوانان
پرواضح است که اوقات فراغت خود می‌تواند تاثیر بسزایی در شکل‌گیری شخصیت جوانان داشته باشد؛ بدین معنا که هرگاه فرد بتواند اوقات فراغت مناسبی را داشته باشد به‌یقین شخصیت او نیز به‌درستی و بدون هیچ‌گونه آسیبی شکل خواهد گرفت که این خود می‌تواند در آینده برای او بسیار مناسب و کارساز باشد اما این در حالی است که متاسفانه گذراندن اوقات فراغت به بطالت و یا بدون برنامه‌ریزی و همچنین انجام کارهای بیهوده خود عاملی برای انحطاط شخصیت افراد نیز است؛ اتفاقی که در صورت تحقق عاملی برای بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نیز خواهد بود.
* لزوم فاصله‌گرفتن اوقات فراغت با تجمل‌گرایی
باید در نظر داشت که شیوع تجمل‌گرایی در گذراندن اوقات فراغت خود می‌تواند با تبعات منفی بسیار زیادی همراه باشد؛ اتفاقی که امروزه متاسفانه در برخی اوقات شاهد تحقق آن هستیم، به‌عنوان مثال پانسیون‌های تابستانه که با شهریه‌های میلیونی همراه هستند خود باعث بروز مشکلات جدی و همچنین افزایش فاصله طبقاتی نیز خواهد شد. به عبارت ساده‌تر اگر اوقات فراغت با صرف هزینه‌های هنگفت همراه باشد به‌یقین نمی‌توان انتظار داشت که آثار آن برای تمام مردم یکسان باشد؛ اتفاقی که به مرور زمان خود عاملی برای افزایش آسیب‌های اجتماعی نیزخواهد شد.
* تفاوت معنادار استانداردهای اوقات فراغت
با نگاهی گذرا به اوقات فراغت در کشورهای دیگر می‌توان به‌راحتی به این مهم دست یافت که استانداردهای حاکم بر اوقات فراغت در کشورهای دیگر بسیار متفاوت‌تر از ایران است؛ اتفاقی که با توجه به افزایش میزان اوقات فراغت در کشور جای بسی تامل دارد، چراکه میزان تعطیلات در کشورهای دیگر در مقایسه با ایران بسیار کم و ناچیز می‌باشد اما این در حالی است که متاسفانه ایران به‌دلیل برخورداری از اوقات فراغت به نسبت زیاد از هیچ‌گونه استاندارد لازمی نیز برخوردار نیست، هرچند در این فرصت باید متذکر شد که افزایش میزان اوقات فراغت در کشور می‌تواند نشان از بی‌اعتنایی افراد به کار و پیشرفت نیز داشته باشد.