جلگه خوزستان را فدای کویر مرکزی می کنند ؛ ۷ میلیون نخل از بین رفته است

یک فعال محیط زیست با اشاره به اینکه زنده کردن کویر مرکزی ایران از سوی مسئولان به قیمت نابودی جلگه خوزستان است گفت: از این پس در استان خوزستان مردم به‌جای ریزگرد با پدیده ریزنمک مواجهند که باعث کوری و انواع سرطانی در منطقه خواهد شد.
مسعود کنعانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: جلگه خوزستان در سال‌های اخیر با پدیده‌های بسیار خطرناکی روبه رو شده که طی سال‌های گذشته بارها کارشناسان و فعالان محیط زیست درباره آن به مسئولان هشدار دادند.
وی، افزود: عوارض این پدیده کم‌کم قابل مشاهده است و در آینده اتفاقات بسیار ناگواری در این زمینه رخ خواهد داد که می‌توان به تبدیل شدن سطح بسیاری از اراضی جلگه خوزستان به شوره‌زار اشاره کرد. هرچند درحال حاضر حدود صد هزار هکتار از اراضی شهرستان های دارخوین و آبادان به شوره‌زار تبدیل شده است و منطقه پایین دست هورالعظیم با این مشکل مواجهند و همچنین اراضی بکر حاصلخیز اطراف رودخانه کرخه و اطراف آن به زمین هایی غیر قابل کشت تبدیل شده‌اند.
وی افزود: در کانون‌های ریزگرد این خطر وجود دارد که با وزش باد و تبدیل شدن ریزگردها به طوفان‌های نمکی، این نمک‌ها به دیگر مناطق منتقل شود.
کنعانی در ادامه به مهم‌ترین دلایل تبدیل شدن اراضی خوزستان به شوره زار اشاره کرد، گفت: یکی از دلایل مهم این فاجعه زیست محیطی هدایت زهکش‌های مزارع نیشکر به سمت اراضی خالی و کانون ریزگردها بود یعنی برای کنترل ریزگردها آب‌هایی را به سمت این اراضی هدایت کردند که در واقع زهکش‌های مزارع نیشکر بوده و سرشار از آب‌های شور و نمکی است.
وی، ادامه داد: در اراضی پایین دست جلگه خوزستان آبها به محض اینکه بخار می‌شوند نمک باقیمانده از آنها بر روی زمین باقی می‌ماند و در زمین‌ نفوذ می کند که به لحاظ محیط‌زیستی نمک هم در عمق و هم در سطح زمین‌ها حرکت می کند. متاسفانه نمک باقی مانده باعث از بین رفتن خاک در زمین می‌شود که به واسطه همین نمک‌ها در آینده نزدیک، شاهد از بین رفتن نخلستان‌های آبادان، خرمشهر و شادگان خواهیم بود.
این فعال محیط زیست عنوان کرد: طبق آمار رسمی اداره کشاورزی استان خوزستان طی ۲۰ سال گذشته ۷ میلیون نخل در این استان از بین رفته است که متاسفانه رسانه‌ها کمتر به این موضوع پرداختند.
وی در ادامه به علت نابودی نخلستان های آبادان و خرمشهر اشاره کرد و اظهار داشت: ۲ دلیل عمده باعث نابودی این نخلستان ها شده یکی شوری آبی که از زهکش‌های نیشکر که از طریق انتقال آب رودخانه کارون به پایین دست منتقل می شوند و دلیل دوم آب شوری که پشت سد گتوند که باز هم از طریق رودخانه کارون به این مناطق هدایت می‌شود باعث از بین رفتن نخلستان ها شده است. این املاح که در طول مسیر ۹۰۰ کیلومتری رودخانه کارون و جاری شدن فاضلاب‌های مختلف صنعتی و کشاورزی نیز در طول مسیر مزید بر علت نابودی باغات خرما هستند.
کنعانی تصریح کرد: انتقال آب شور به رودخانه کارون و هدایتش به سمت دریا به علت دبی پایین رودخانه‌ آب دریا در زمان مد پیشروی می‌کند و کیلومترها آب دریا داخل شهرها می‌شود و مناطقی مانند اروند کنار، شعیبه، آبادان و شادگان آب شربشان شور می‌شود. این روزها شوری آب رودخانه‌های خوزستان بسیار بالا بوده که این شوری آب بسیار خطرناک است و به مقاوم‌ترین گونه گیاهی در منطقه که نخل است ضرر می رساند.
وی، افزود: سیل اخیر نیز نقش بسیار موثری در نابودی زمین های پایین دست جلگه خوزستان داشت و باعث شسته شدن اراضی نمکین اطراف رودخانه های خوزستان شد و این سیل به سوی تالاب هورالعظیم هدایت شد که در مناطق مرزی و جنوبی این تالاب با گرم شدن تدریجی هوا این آب‌ها تبخیر شده و الان ما با نمک بسیار زیادی در منطقه مواجهیم که قطعا مطمئن باشید در روزها و ماه‌های آینده با ورزش باد این نمک‌ها به سمت شهرها هدایت می‌شوند.
این فعال محیط زیست به خطرات این نمکزارها در جنوب استان خوزستان اشاره و گفت: در آینده بر اساس نظر کارشناسان و متخصصان صنعت آب و کشاورزی و به گفته‌ زنده یاد پرفسور حسین صدقی – پدر علم هیدرولوژی ایران- ما با طوفان‌های نمکی که بیش از ۱۰۰ هزار اراضی را درگیر کرده روبه رو خواهیم شد که باعث کوری وسیعی بین مردم منطقه شده و مستقیما به سلامت چشم، قلب و ریه آنها خطرات و آسیب‌های فراوانی را وارد خواهد کرد.
وی اظهار داشت: متاسفانه مسئولان با تصمیم نامناسب برای برطرف شدن مقطعی ریزگردها در منطقه با هدایت آب شور فاضلاب‌های صنعتی کشاورزی به سوی کانونهای ریزگردی آنها را تبدیل به شوره زار کردند به جای این روش می‌توانستند کمربند سبز ایجاد کنند.
کنعانی با اشاره به اینکه تبدیل شدن شوره زار به خاکی حاصلخیز حداقل ۴۰۰ ، ۵۰۰ سال طول خواهد کشید، افزود: خوزستان نقش موثری در بحث تولیدات دامپروری و نخلستان‌ دارد. نخلستان‌هایی که که با از بین رفتن‌شان اقتصادی منطقه‌ را با خطر مواجه کرد. زیرا تامین خرما به صورت کالای استراتژیکی باعث اشتغال بسیاری از خانواده‌ها بود.
این فعال محیط زیست با اشاره به نابودی تالاب های فصلی استان خوزستان از جمله بامدژ و هورالمالح، ادامه داد: هیچ گونه نظارتی در منطقه صورت نمی‌گیرد متاسفانه شرکت نفت و وزارت نفت با استخراج نفت در منطقه به مسئولیت‌های اجتماعی خود در قبال سلامت مردم و همچنین آسیب نرساندن به محیط زیست عمل نمی‌کند.
وی گفت: مردم شهرهای جنوبی استان خوزستان از هم اکنون با بیماری‌های مختلف پوستی به دلیل شوری آب درگیرند و با پدیده جدیدی به نام شوری هوا مواجهیم. هوایی که تنفس می‌کنیم شور است. این هوا دارای ریزنمک‌هایی است که از این پس باید با واژه جدید در فرهنگ جغرافیایی زیست‌ محیطی‌مان داشته باشیم و آن ریزنمک است.
وی گفت: از طرف دیگر نابودی آب، خاک و هوای خوزستان منجر به کوچ اجباری مردم بومی می شود شد که به دلیل شرایط ویژه منطقه و نداشتن شغل مجبور به کوچ شده و به شغل‌های کاذب از جمله دستفروشی و فروش مواد مخدر روی آورده اند.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه مسئولان به دنبال تغییر الگوهای کشت و کشاورزی خودشان راحت‌ترین راه را انتخاب کردند افزود: البته هنوز دیر نشده و در اقدامی فوری می‌توان حقآبه قانونی رودخانه‌ها در حد پالایش طبیعی خودشان به آنها بازگردد. چرا که رودخانه های کارون، دز و کرخه برای اینکه در جریان آبی که دارند از حداقل کیفیت برخوردار باشد باید یک دبی داشته باشد و در طول مسیر جریان این آب را پالایش کنند که باعث شوری آب مزارع منطقه نشوند.
کنعانی ادامه داد: اگر شورای عالی آ‌ب در این زمینه به وظیفه اش در اعطای حق‌آبه‌ها طبق قانون عمل کند باعث زنده شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و همچنین پوشش گیاهی منطقه نیز می‌شود که انجام گرفتن این اقدامات باعث برطرف شدن نیمی از مشکلات در استان خوزستان خواهد شد.
وی در پایان افزود: از همه بدتر اینکه آخرین آمار اداره منابع طبیعی درباره سرشماری درختان استان مربوط به ۱۸ سال پیش است و از وضعیت درختان و قاچاق آنها هیچ اطلاعی در دست نیست و این یعنی مدیریت این اداره بسیار ضعیف است.