استاد دانشگاه شهید چمران : نگران حیف و میل بودجه فاضلاب اهواز هستیم

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز، خواستار ورود سازمان‌های نظارتی برای بررسی سرنوشت اعتبارات مصوب فاضلاب اهواز در سال‌های گذشته شد و گفت: با توجه به خسارت‌هایی که به شهر اهواز وارد شده، اکنون وقت مچگیری است و باید مشخص شود چه افراد یا سازمان‌هایی در عملی نشدن طرح‌ها مقصر هستند.
مهدی قمشی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه در سال‌های گذشته اعتبارات خوبی برای حل مشکل فاضلاب خوزستان تصویب شد اظهار داشت: مسئولان رده بالای کشور در سال‌های گذشته متقاعد شده بودند که باید برای حل مشکل اهواز اعتباراتی تصویب شود.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین باید مشخص شود به چه دلیل اعتبار مصوب اختصاص نیافته و یا اگر تخصیص پیدا کرده، چگونه هزینه شده که هنوز مشکل فاضلاب اهواز حل نشده است.
وی اظهار داشت: بنا بوده این پول‌ها مسئله خوزستان را حل کند، بنابراین اکنون برای ما قابل پذیرش نیست که بگویند مشکل هنوز شناخته نشده، پیش بینی ها خوب نبوده و غافلگیر شدیم.
وی با اشاره به آبگرفتگی بخش وسیعی از اهواز در بارندگی‌های اخیر، تاکید کرد: در واقع ما غافلگیر نشدیم و پیش بینی‌ها خوب بوده و مسئولان رده بالای کشور متقاعد شده بودند در اهواز مشکل دفع فاضلاب و آب‌های سطحی وجود دارد، اما در عملی نشدن طرح‌ها مقصرانی وجود دارد که باید مشخص و معرفی شوند، بنابراین با توجه به خسارتی که به شهر وارد شده است دیگر جایی برای تعارف باقی نمی ماند و اکنون وقت مچگیری است.
قمشی گفت: دستگاه‌های نظارتی اعم از سازمان بازرسی، دیوان محاسبات و قوه قضاییه باید بررسی کنند و بگویند تکلیف اعتبارات و طرح‌های فاضلاب در خوزستان چه شده و چرا پرداخت بخشی از وام بانک جهانی به فاضلاب اهواز منتفی شد.
وی افزود: گفته شده کارشناسان و بازرسان بانک جهانی از کار رضایت نداشته و اعلام کرده‌اند که پیشرفت کار به تناسب پولی که داده‌اند نبوده و به همین دلیل مابقی اعتبار بانک جهانی تخصیص داده نشده است که باید این مسئله روشن شود و مسئولان اعم از مدیر، پیمانکار، مشاور و ناظر پاسخ دهند چرا پولی که برای دفع آب‌های سطحی و فاضلاب بوده با عملکرد بد آنها منتفی شده است؟
قمشی توضیح داد: در سال ۱۳۸۴ بانک جهانی وامی به میزان ۱۴۹ میلیون دلار برای اصلاح شبکه فاضلاب اهواز پرداخت کرده است؛ در سال ۱۳۹۴ در شورای عالی آب کشور با حضور دکتر جهانگیری معاون رئیس جمهوری با اعتباری برابر ۸۰ هزار میلیارد ریال (که پیشنهاد استاندار وقت استان بود) برای مدیریت پساب ها و فاضلاب در استان خوزستان مصوب شد و قول تخصیص این مبلغ در بازه زمانی چهار ساله داده شد.
وی گفت: مجددا در سال ۱۳۹۶ هیات دولت بر اختصاص اعتبار ۹۰ هزار میلیارد ریالی برای همین منظور موافقت کرد که ظاهرا در سال ۱۳۹۶ یک سوم آن پرداخت شده (و به گفته مسئولان، بیشتر این مبلغ در شهر آبادان هزینه شده است) ولی در سال‌های بعد خبری از اختصاص مابقی اعتبار نیست؛ این پول‌ها می‌توانست مشکل فاصلاب و دفع آب‌های سطحی اهواز و حتی سایر شهرهای استان را مرتفع کند اما در واقع اکنون اهواز نه سیستم دفع آب‌های سطحی دارد و نه سیستم قابل اطمینانی برای دفع فاضلاب خانگی دارد.
وی شهرداری، شرکت آب و فاضلاب و استانداری را متولی رسیدگی به وضعیت آبگرفتگی اهواز دانست و گفت: این سازمان‌ها باید پاسخگو باشند که اعتبارات فاضلاب اهواز چه سرنوشتی پیدا کرده است.
قمشی با اشاره به اعتباراتی که اخیرا برای فاضلاب اهواز مصوب شده، تصریح کرد: شک دارم پولی که به تازگی مصوب شده به درستی هزینه شود، زیرا سیستم اداری آلوده است و وجود مجریان ملی، پیمانکاران خودی و مشاوران داخلی که به اصطلاح «با یکدیگر پیوند خواهر خواندگی دارند»، دست به دست هم داده تا کاری شکل نگیرد، بنابراین به نظر می‌آید این کار هم به خوبی انجام نشود.
* چرا شبکه فاضلاب لایروبی نشد
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه امسال سطح آبگرفتگی در اهواز بی‌سابقه بوده و تاکنون چنین حادثه‌ای نداشتیم، یکی از دلایل آن را شبکه فرسوده فاضلاب دانست و افزود: در سال‌های قبل پیش از آغاز بارندگی شبکه فاضلاب لایروبی می‌شد اما از سه سال گذشته این کار انجام نمی‌شود که مسئولان باید دلیل آن را توضیح بدهند؛ از سوی دیگر در زمان سیل نیز شبکه فاضلاب دچار گرفتگی‌هایی بود، نتیجه این می‌شود که یک باران ناگهانی مثل امسال باعث انسداد شبکه فاضلاب و سرریز شدن مخلوطی از آب باران و فاضلاب به معابر و منازل مردم می‌شود.
قمشی افزود: باید منتظر چنین باران‌هایی در اهواز باشیم و هر طرح فاضلاب و دفع آب‌های سطحی در این شهر باید بر مبنای بارش ۷۰ میلیمتر طراحی شود، این در حالیست که در حال حاضر توان شبکه فاضلاب اهواز کمتر از ۲ میلیمتر باران در روز است.
وی همچنین اظهارات فرماندار اهواز مبنی بر اینکه «حتی در صورت وجود شبکه آب‌های سطحی بازهم آبگرفتگی در اهواز اجتناب ناپذیر بود»، را رد کرد و گفت: این نظر کاملا غلط است و مبنای طرح جامع دفع آب‌های سطحی در اهواز باید ۷۰ میلیمتر بارندگی قرار گیرد.
قمشی در ادامه یکی از مشکلات فعلی را یکی بودن شبکه فاضلاب و دفع آب‌های سطحی (شبکه مختلط) در اهواز دانست و اضافه کرد: تنها مزیت این نوع شبکه این است که باران باعث شستشوی شبکه فاضلاب می‌شود.
وی با اشاره به معایب شبکه فاضلاب مختلط توضیح داد: شبکه فاضلاب به دلیل سایز کم، نمی‌تواند به صورت همزمان انتقال دهنده فاضلاب و آب‌های سطحی باشد، از سوی دیگر تصفیه خانه‌های فاضلاب نمی‌تواند مخلوطی از آب و فاضلاب را تصفیه کند و باید مستقیم آن را وارد رودخانه کند، که این مساله باعث آلودگی رودخانه می‌شود، بنابراین باید شبکه فاضلاب از آب‌های سطحی منفک و مجزا باشد و در طراحی به آن توجه شود.
قمشی افزود: می‌توان آب‌های سطحی را به رودخانه هدایت کرد، اگرچه آلاینده‌های شهری مثل دوده‌ها و زباله ممکن است آلودگی‌هایی برای رودخانه به وجود آورند ولی کمتر از فاضلاب بوده و برای رودخانه قابل تحمل است.
وی اظهار داشت: در همه مناطقی که قبل از انقلاب در اهواز ساخته شده سیستم‌های فاضلاب و آب‌های سطحی جداسازی شده بود، به طور مثال در منطقه پادادشهر و نیوساید.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه توسعه شهری متناسب با زیرساخت‌های فاضلاب اتفاق نیفتاده، افزود: صدور مجوز آپارتمان سازی و مجتمع های چند طبقه در شهر اهواز و گسترش مناطق شهری، بدون توجه به ظرفیت شبکه فاضلاب بوده و می‌توان گفت که شرکت آب و فاضلاب در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته در نتیجه از شبکه آب‌های سطحی موجود نیز برای دفع فاضلاب استفاده کرده است، به این ترتیب به نظر خودشان مشکل را در کوتاه مدت حل کردند ولی در طولانی مدت، این مشکل پابرجا بوده است.
قمشی درباره اینکه شبکه دفع آب‌های سطحی از اولویت‌های مسئولان شورای شهر و شهرداری اهواز نیست، گفت: این مسئله سطح فکر مسئولان شهر را نشان می‌دهد و بستگی به طرز تلقی مسئولان دارد که اهواز را یک روستای خیلی بزرگ یا یک کلانشهر پیشرفته تصور می کنند؛ برای شهری که بخواهد تراز خود را بالا ببرد، اول احداث زیرساخت‌ها مهم است، در غیراینصورت از نظر مسئولان نساختن شبکه دفع آب‌های سطحی قابل پذیرش است و اشکالی ندارد که مردم چند روز روی پشت بام بخوابند، بنابراین برای شهری که توسعه و زیباسازی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی جزو چشم اندازها باشد، ارتقای زیرساخت‌های شهر جزو اولویت ها خواهد بود و برای مسئولان شهری این مساله اهمیت خواهد داشت که حتی برای یک ساعت، شهروندان در معرض ترکیبی از آب و فاضلاب قرار نگیرند. وی تاکید کرد: درست این بود که با هر بار هشدار هواشناسی، شهرداری با کارشناسی و مدل‌سازی، مشخص کند کدام مناطق و کدام نقاط شهر دچار مشکل می‌شود، سپس هشدارهای لازم را بدهد و تمهیداتی بیاندیشد، ولی ما چنین سیستمی در اهواز نداریم و شهردار تنها کاری که می‌کند این است که دست به دعا می‌ماند باران نیاید، این در حالیست که اگر این آبگرفتگی در تهران اتفاق می‌افتاد شهردار، وزیر نیرو، سازمان محیط زیست و وزیر کشور باید پاسخگو می‌بودند و محاکمه می‌شدند، ولی در اهواز مطالبه گری مردم هنوز زیاد رشد نکرده است.