با افزایش دبی خروجی سد ؛ امکان طغیان رودخانه دز وجود دارد

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران نسبت به احتمال آبگرفتگی در حوضه رودخانه دز هشدار داد و گفت: با افزایش دبی خروجی سد دز به بیش از یک هزار مترمکعب درثانیه، نگرانی از آبگرفتگی در حوضه دز وجود دارد.
مهدی قمشی خواستار تحکیم سیل بندها در حوضه رودخانه‌های دز و کرخه شد و افزود: با توجه به اینکه طرح‌های ساخت کانال‌های سیلاب بر (به طور نمونه سیلاب بر خسرج در حوضه کرخه) اجرا نشده، در حال حاضر به جز برنامه‌ریزی صحیح برای نگهداشت آب در مخازن سدها و تحکیم سیل بندها کاری نمی‌توان انجام داد، بنابراین باید هر چه سریع‌تر سیل‌بندهایی که تخریب شده، ترمیم شود.
وی اظهار داشت: هم اکنون ظرفیت خالی سدهای خوزستان برای کنترل سیلاب، قابل قبول است، اما بارش‌های شدید در حوضه دز ممکن است طغیان ناگهانی رودخانه را به دنبال داشته باشد.
قمشی افزود: سد دز تنها سد این حوضه برای کنترل سیلاب است، از سوی دیگر ظرفیت مخزن این سد با رسوب گذاری کاهش یافته است، به همین دلیل امکان طغیان ناگهانی رودخانه دز وجود دارد.
وی اضافه کرد: از بابت رودخانه کارون نگرانی وجود ندارد و این رودخانه ظرفیت عبوردهی جریان آب با دبی سه هزار مترمکعب درثانیه را دارد، اما در صورتی که میزان آب خروجی از سد دز از یک هزار مترمکعب در ثانیه بیشتر شود، کشش تخلیه آب از رودخانه دز به کارون، کاهش می‌یابد و بخش شعیبیه در شوشتر و بعد از آن بخش بامدژ در اهواز، با خطر سیل مواجه می‌شوند.
این استاد دانشگاه همچنین مشکل حوضه کرخه را کاهش ظرفیت عبوردهی ایمن سیلاب عنوان کرد و گفت: رودخانه کرخه در پایین دست، توان عبوردهی سیلاب را ندارد و این مشکل باید اصلاح شود.
وی افزود: جریان عبوری مورد انتظار کرخه ۵۰۰ مترمکعب درثانیه است که در حال حاضر این رودخانه تحمل عبور آن را ندارد، در حالی که کرخه نه تنها در زمان سیلاب، بلکه همیشه باید آمادگی عبور این میزان دبی را تا هورالعظیم داشته باشد.
قمشی اضافه کرد: پیش زمینه ذهنی سیل امسال، روی کرخه سنگینی می کند اما با ظرفیتی که سد کرخه در حال حاضر دارد، احتمال آبگرفتگی مانند سیل گذشته بسیار کم است، اگر چه ممکن است با بارش های شدید در حوضه میانی، آبگرفتگی مزارع را داشته باشیم.
وی اظهار داشت: ظرفیت آبراهه کرخه به نسبت پارسال کاهش یافته، زیرا علاوه بر آبگیری بیشتر هورالعظیم، رسوبگذاری زیادی نیز به دلیل سیل اتفاق افتاده است.
به گفته وی فرسایش برخی قسمت های رودخانه ها تاثیر آنچنانی بر سیل ندارد.
بر اساس این گزارش، ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران شهرستان دزفول ۱۵ اسفند ماه، طی اطلاعیه‌ای هشدار داده، دبی رودخانه دز از ۵۰۰ مترمکعب برثانیه به ۶۰۰ مترمکعب برثانیه افزایش می‌یابد براین اساس لازم است شهروندان در مناطق مجاور وحاشیه رودخانه موارد ایمنی واحتیاط را رعایت کنند.
پیش از آن، رابعی معاون سازمان آب و برق خوزستان گفته بود: قرار است خروجی سد دز به ۷۰۰ تا یک هزار مترمکعب درثانیه و خروجی سد کرخه به ۴۰۰ تا ۴۵۰ مترمکعب در ثانیه برسد.
بارش های اخیر در استان های بالادست خوزستان، بیش از ۲ میلیارد مترمکعب سیلاب را وارد سدهای استان کرده که به گفته مسئولان سدها باید برای سیلاب‌های بهاره آماده و مخازن آنها خالی شود.
این در حالیست که حسینی مدیر دفتر حفاظت و مهندسی رودخانه‌ها و سواحل سازمان آب و برق خوزستان گفته است: سیل‌بندهای برخی از روستاهایی که در سیل بهار امسال دچار آبگرفتگی شده بودند به طور کامل استحکام بخشی و ترمیم نشده است، این مساله احتمال وقوع دوباره سیلاب در این روستاها را با افزایش دبی رودخانه‌های دز و کرخه بوجود آورده است. در صورت تاخیر در ترمیم‌ها با توجه به افزایش دبی رودخانه‌های کرخه و دز، احتمال تکرار آبگرفتگی در پایین دست وجود دارد اما در صورت ترمیم و استحکام بخشی سیل‌بندها مشکلی نخواهیم داشت.
به گفته وی، بیشترین مشکل سیل‌بندها در پایین دست رودخانه کرخه در دهستان آهودشت در شوش و برخی روستاهای دشت آزادگان و هویزه و در پایین دست رودخانه دز در منطقه بامدژ شهرستان اهواز وجود دارد.
در فروردین ماه پارسال خروجی سد کرخه به بیش از ۲ هزار مترمکعب برثانیه و خروجی سد دز به بیش از سه هزار مترمکعب بر ثانیه رسید.
در پی طغیان رودخانه‌های کرخه، کارون و دز ۲۱ شهرستان دچار سیلاب شدند. ۱۳۳ روستا به زیر آب رفت و ۳۷۴ روستا به صورت جزیی و کلی تخلیه شدند. به گفته وزیر کشور ۴۰۰ هزار نفر در خوزستان تحت تاثیر سیل بهار امسال بودند.