دوران پسا کرونا و اعتیاد مردم به تلفن های همراه

شاید مثل بسیاری از مردم در ابتدای شیوع کرونا این سوالات و شایعات زیاد ، ذهنم را بارها و بارها به خود مشغول کرده بود ، که از رایج ترین و عمده ترین آنها این پرسش‌ها بودند:
آیا این اپیدمی عمداً در آزمایشگاه چین ایجاد شده است؟ آیا همه گیری کرونا دروغ است؟ آیا این ویروس می تواند در هوای گرم زنده بماند؟ آیا همه گیری ویروس توسط دولت‌های فاسد برای انباشت پول و سلب حقوق اولیه انسانی شهروندان استفاده می شود؟ آیا داروهای گیاهی خانگی می توانند کرونا را درمان یا از آن جلوگیری کنند؟ آیا استفاده از ماسک صورت مانع ابتلا به ویروس می شود؟ آیا سن و افرادی که دارای مشکلات سیستم تنفسی هستند بیشتر در معرض خطر هستند ؟آیا به راستی معتادان و مصرف کنندگان مواد مخدر و الکلی به این ویروس مبتلا نخواهند شد …؟

و دهها پرسش دیگر از این قبیل که بزرگترین دغدغه همه در آغاز این اپیدمی بود. اما اکنون علی رغم وارد شدن لطمات بسیار جبران ناپذیری از جمله از دست دادن تعداد زیادی از ساکنین جهان و تلفات بی شمار اقتصادی پس از گذشت چند سال و با تلاش دانشمندان دنیا به بسیاری ازپرسش‌ها پاسخ داده شده و تا این لحظه جهان بویژه ایران به ثبات نسبی در مقابله با این ویروس رسیده است بطوری که علاوه بر کشف واکسن های مختلف و نسبتا تاثیر گذار ،شاهد تاثیرات مثبتی نیز در زندگی خود بوده ایم که میتوان به مطالعه کتب گوناگون، انجام کار‌های عقب مانده, کاهش ترافیک، بودن در کنار خانواده، صرفه‌جویی در وقت، کاهش هزینه‌های غیر ضروری در زندگی، مجاهدت وصف ناپذیر کادر درمانی، خرید اینترنتی اقلام ضروری زندگی، ارتقای مراقبت‌های عمومی در جامعه، مشارکت در فعالیت‌های جهادی خودجوش، ارتقای سطح بهداشت فردی، تدریس و تحصیل از طریق فضای مجازی و بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد.

اما با توجه به محاسن و معایب شمرده شده در این اپیدمی ، آنچه در این میان از نظر نگارنده که بعنوان یک فرهنگی و کسی که در میان اقشار نوجوان و جوان این جامعه و خانواده های آنها بوده و نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار و تقریبا مغفول مانده ، اعتیاد بوجود آمده است اما نه از نوعی که پیشتر به آن اشاره شد !
بلکه اعتیاد جهانی که به جرات میتوان ازآن را به عنوان بلای خانمانسوز و مخرب دیگری تحت عنوان استفاده بیش از حد و غیر ضروری به تلفن های همراه ، شبکه های مجازی و …نام برد .اعتیادی که بیشتر افراد خانواده را اعم از پیر و جوان و زن و مرد را درگیر خود کرده و شاید مخرب‌تر از نوع مرسوم آن است که نیازی به پنهان کاری و در خفا استفاده کردن از آن نیست و اتفاقا به سرعت و بیش از حد مجاز به تعبیر کارشناسان افراد را به خود مبتلا کرده است.

بگذارید از زاویه ای دیگر به این موضوع بودن یا نبودن این تکنولوژی بپردازم:
همۀ ما بنا بر نقش و موقعیتی که در جامعه داریم، چه به صورت امر شخصی یا جنبۀ شغلی، باید ملزم به تبعیت از ارزش‌ها و هنجارها باشیم و برای حضور و مشارکت در بافت و ساختار اجتماعی از ظرفیت‌ها و امکانات شبکه‌های اجتماعی استفاده درستی داشته باشیم.

اگرچه این شبکه‌های ارتباطی در طی زمان اوج گیری کرونا ‌توانستند خیلی مفید باشند و ارتباطات اجتماعی را به صورت آنلاین و آفلاین ترویج نمایند اما بی شک باید در نظر داشت، استفاده مداوم و مشخصا اعیاد به آنها ممکن است باعث دور شدن ما از برخی موارد انسانی و عرف های مرسوم جامعه ما نیز بشود.

در طی ماه‌های اخیر زمزمه حضوری شدن کلاس‌ها و برپایی آزمون‌های دانش آموزان و دانش جویان شنیده شد، نخستین پرسشی که بعد از چگونگی جبران افت تحصیلی در بین من و همکارانم پیش آمد ، این بود که چگونه اثرات استفاده از گوشی همراه را که اکنون در بین دانش آموزان بطور کامل جا افتاده را کاهش دهیم و یا اینکه مشخصا بساط استفاده غیر ضروری این وسیله را در دوران پسا کرونا و یا شرایط نسبتا پایدار کنونی کم کنیم؟ چگونه مقدمات امکان کاهش استفاده از این تکنولوژی جذاب و نسبتا مفید را آغاز کرد؟ بهره مفید از این وسیله که هم اکنون در بین بسیاری حکم ضروری پیدا کرده را چگونه مدیریت کرد ؟

درست است که طی شرایط بحرانی کرونا و روزهای طاقت فرسا استفاده از گوشی ها اجتناب ناپذیر بود لیکن اکنون چه باید کرد؟ آیا باید دست روی دست گذاشت و شاهد مضرات دیگری هم برای خود باشیم؟ درست است که تا چندسال پیش کسی فکر نمی کرد وسیله کوچکی مانند تلفن همراه، بشر را به این شکل وابسته خود کند که حتی دورماندن از آن برای یک روز هم برای بسیاری از افراد غیرقابل تحمل باشد، اما امروزه استفاده از این وسیله نه تنها ثروتمند و فقیر نمی شناسد، بلکه محدوده سنی آن نیز از کنترل خارج شده و به وفور در اختیار کودکان و اقشار حساس آسیب پذیر آموزش ندیده ،قرار دارد. استفاده بیش از حد مجاز از این وسیله به اذعان محققان علاوه بر سردرد های روزانه، باعث گردن درد و کاهش دید در چشم می شود. همچنین باعث افسردگی و کم شدن خلق و خوی مناسب در کسانی که نمی توانند آن را بر زمین گذارند، شده و روابط احساسی آنها را ناپایدار کرده و عدم تمرکز مناسب بر روی کارهای خود به ارمغان می آورد.
نازایی و افزایش دردهای مزمن از دیگر مضرات استفاده بیش از حد گوشی های همراه هستند که به آنها مکررا اشاره شده است.

حال با در نظر گرفتن این موارد با قرار گرفتن در فرهنگ زندگی آپارتمان نشینی و محدویت‌ها، عدم امکان رفت و آمدهای به موقع خانوادگی و دوستانه مناسب بدلیل شرایط اقتصادی، عدم بهره مندی کودکان و نوجوانان از فضای مناسب تفریحی –ورزشی این سوال مطرح می شود: با چه الگو و شرایطی می بایست نسبت به تربیت آینده سازان مملکت خود اقدام نمائیم؟ آیا وقت آن نرسیده تا با چاره اندیشی درست سریعتر به راه حلی مناسب در این زمینه دست پیدا کرده و جلوی ضرر را زودتر بگیریم .

پرخاشگری زیاد در بین خانواده ها بویژه فرزندان ، عدم ارتباط سالم و موثر و احترام به بزرگترها افزایش بی بند و باری و رواج برخی عادت‌های ناپسند مانند طلاق ، رقابت‌های بی معنا و فخر فروشی های خانمان برانداز و حسادت بر انگیز ( به اشتراک گذاشتن آنها) و…از آفت‌های جدی و بوجود آمده در میان خانواده های ایرانی است که توجه کارشناسان و مسئولان امر را بطور جدی و ویژه می طلبد.

در خاتمه با ذکر این مثل معروف که جلوی ضرر را هر وقت بگیری منفعت است مجددا بعنوان یک فرهنگی ، مادر و یا عضوی از جامعه بزرگ ایران قوی و اسلامی با در نظر گرفتن آنچه بالا ذکر شد، خواستار توجه فوری و ارائه برنامه قوی دست اندرکاران امر در این زمینه، با توجه به فصل پیش روی دانش آموزان و دانشجویان ( در فصل تابستان و لزوم بهره مندی از اوقات فراغت ) در فضای حقیقی و بدور ازدغدغه ها برای خانواده ها هستم تا ضمن پیشگیری از پیشرفت این بلای خانمانسوز ، شاهد شکوفایی مجدد عزیزانمان بیش از پیش باشیم .

فاطمه نجار -فرهنگی خوزستانی