یادگار امام در دیدار با اعضای شورای اطلاع رسانی دولت: مراقب باشیم سخن ما توهین‌آمیز نباشد

یادگار امام با تأکید بر اعتماد به فهم جامعه گفت: اینگونه نیست که کسی که بلندتر صحبت می کند مقبولیت بیشتری در جامعه داشته باشد یا کسی که بیشتر صحبت می‌کند با پذیرش بیشتری رو به رو شود.
حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی شب گذشته در دیدار با اعضای شورای اطلاع رسانی دولت با اشاره به توصیه امام(ره) مبنی ضرورت گزارش مسئولین به مردم از کارهای انجام شده در کشور، «عصبانی نشدن» را یکی از شروط سخن گفتن دانست و اظهار داشت: عصبانیت گرچه تشفی خاطر می آورد ولی الزاما مورد قبول قرار گرفتن از طرف مخاطب را در پی ندارد. در این خصوص تعبیری وجود دارد که می گوید «اگر جایی صحبت کردید و شب راحت خوابتان برد بدانید در مناظره شکست خورده‌اید اما اگر خوابتان نبرد و به خاطر حرفهای نگفته افسوس خوردید بدانید که از نگاه بینندگان شما برده‌اید». بنابراین انسان باید آرامش را حفظ کرده و عصبانی نشود. وی افزود: خشم در وجود انسان وجود دارد، اما باید بصورت کنترل شده به کار گرفته شود؛ همانگونه که ما تعبیری با عنوان «خشم مقدس» داریم. گرچه وجود انسان تک بعدی نیست، اما اگر با شنیدن هر سخنی عصبانی شود، متناسب با ماهیت کار اطلاع رسانی نیست.
یادگار امام «ناصح بودن» را یکی دیگر از شروط سخن گفتن خواند و گفت: مخاطب باید بداند که گوینده قصد خیر دارد. خیلی اوقات فردی قصد صحبت می کند اما نیت او این است که مخاطب از او راضی باشد یا او را تحسین کند اما این لزوما به معنای پذیرش سخن از سوی مخاطب نیست. در این راستا گوینده باید به فهم مخاطب اعتماد کند و بداند که اگر مطلب درستی را بگوید مخاطب می پذیرد. بنابراین دلیل ندارد که صدای او بلند باشد، رگ گردن بیرون زده باشد و بقیه نیز ساکت باشند؛ بلکه اگر سخن درستی می گوید به فهم جامعه و مخاطب اعتماد کند.
وی یادآور شد: ما در عمر کوتاه خود در مقاطعی شاهد بودیم که فقط یک صدا شنیده می شد اما وقتی که صرفا یک صدای صحیح مطرح شد همه را تحت تأثیر قرار داد؛ «فأما الزبد فیذهب جفاءا و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض». در دوره تبعید امام حکومت وقت ۱۵ سال به طور مداوم با عبارات و عناوینی نظیر تحجر، ارتجاع سرخ و سیاه و… علیه ایشان تبلیغ کرد اما در پایان کار امام پیروز شد.
یادگار امام ادامه داد: ممکن است ابتدا گفته شود چرا یک سخن پ‍ژواک و طنینی ندارد، اما مطمئن باشید که اگر سخن درستی در جامعه شنیده شود دلهای مردم به سوی آن جذب می شود.
وی خطاب به اعضای شورای اطلاع رسانی دولت گفت: این مسأله خیلی مهم است که به فهم مردم اعتماد کنید. حداقل در این روزگار باور به این مطلب بسیار آسان‌تر است. زیرا شاید قبلا گفته می شد جامعه بی سواد است اما امروز وضع دیگر بدان صورت نیست؛ روزی ملک المتکلمین در نشریه خود نوشت که امروز تمام ملت یکصدا خواهان چیزی هستند، در حالی که اکثریت قاطع مردم آن روز بی سواد بودند، اما امروز وضع تفاوت کرده است و اگر قبلا گفته می شد مردم را به خاطر بی سوادی می توان فریب داد امروز اینگونه نیست و سالهای زندگی ما این واقعیت را ثابت کرده است. چیزهایی که تصور نمی شد مردم بفهمند می فهمند، گرچه ممکن است با ما سخن نگویند اما واقعیتها در چشم آنها هست و الزاما اینگونه نیست که کسی که بلندتر صحبت می کند مقبولیت بیشتری در جامعه داشته باشد یا کسی که بیشتر صحبت می کند با پذیرش بیشتری رو به رو شود.
سید حسن خمینی با تأکید بر ضرورت بیان خدمات توسط مسئولان، تصریح کرد: این کار از یک سو انجام وظیفه نسبت به دستگاه است؛ زیرا انسان باید خود را خوب جلوه دهد و اگر دروغ نمی گوید نباید بگذارد در مورد او دروغ گفته شود و او را بد جلوه دهند. این کار از سوی دیگر انجام وظیفه در قبال مردم است که آگاه و امیدوار شوند. زیرا امید مسأله بسیار مهمی است.
وی افزود: بعضا گفته می شود امید به چه دردی می خورد؟ امید خاصیت های زیادی دارد. دو نفر زندانی که پرونده یک نفر از آنها به هیأت عفو رفته و دیگری منتظر اجرای حکم اعدام است هر دو در سلول کنار هم هستند، اما یک نفر راحت می خوابد و دیگری استیصال دارد؛ جامعه امیدوار از یک جامعه مایوس بسیار شاداب تر و زنده تر است و صرف اینکه یک دستگاه و خبر بتواند امید ایجاد کند توفیق خیلی بزرگی یافته است، اما اگر این امید به دلایلی دفع شود یا کسی آن را از بین ببرد نشاط بزرگی را از جامعه از میان برده است.
یادگار امام «توهین آمیز نبودن» را از جمله شروط لازم دیگر برای سخن گفتن دانست و اظهار داشت: توهین امر عرفی است که به تناسب گوینده و شنونده مصادیق آن تغییر می کند؛ موارد توهین به تناسب افراد و عرف با هم متفاوت است. همانگونه که بیان ما بنا به شخصیت افراد توهین را تعیین می‌کند، ممکن است یک نوع سخن گفتن با کسی توهین نباشد اما با فرد دیگر توهین تلقی شود.
وی با بیان اینکه توهین الزاما ایجابی نیست، گفت: گاهی اوقات رفتار سلبی ما می تواند توهین باشد؛ اگر در یک مجلس نسبت به شخصیت بزرگی بی محلی انجام شود کاری انجام نشده اما صرف بی محلی توهین محسوب می شود. گرچه قبول دارم که در بعضی جاها جامعه شؤون بی موردی قائل شده است اما در جاهایی که عرف تعریف درستی از شؤون دارد باید آنها را رعایت کرد.
وی تاکید کرد: نیت ما هرچه باشد توهین فرقی نمی کند؛ کار توهین آمیز توهین محسوب می شود؛ اگر قصد توهین نباشد قبح فاعلی از بین می رود و قبح فعلی آن سرجای خود باقی می ماند.
سید حسن خمینی افزود: لفظ با معنا پیوندی عمیق دارد و بنابراین حسن و قبح الفاظ تابع معانی است؛ اگر کسی بدون آگاهی از معنای یک زبان خارجی الفاظ زشتی را به آن زبان بگوید گرچه خودش از معنا مطلع نباشد و غرض نداشته باشد اما در شنونده که به آن زبان اشراف دارد اثر خود را می گذارد. لذا در حوزه سخن باید مراقب باشیم سخن ما عامدانه یا غیر عامدانه توهین آمیز نباشد زیرا توهین اثر نمی گذارد. یک گروه ممکن است مدتی با توهین راضی شود؛ اما توهین اثر دراز مدت نمی گذارد.
وی با بیان اینکه ممکن است در حوزه تبیین کارهایی که انجام می شود با نقدهای مواجه شویم، توصیه کرد: زبان به کام نگیرید و واقعیت را بگویید؛ دروغ نگویید و توهین نکنید. توهین با توجه به گوینده، شنونده و موضوع فرق دارد اما به شنونده اعتماد کنید زیرا انسان اساسا به حقیقت اعتماد کند. یادگار امام ادامه داد: فریب ممکن است بیاید اما باقی نمی ماند؛ «فریبت می دهد، بر آسمان این سرخی بعد از سحرگه نیست حریفا! گوش سرما برده است این، یادگار سیلی سرد زمستان است»؛ بعد از چند دقیقه صبح نخست تمام می شود و کل دوره فریب آن کوتاه است.
در این جلسه دکتر سید حسن هاشمی که به نمایندگی از دولت در این جلسه حضور داشت، سخنانی را ایراد کرد.
همچنین علیرضا معزی دبیر شورای اطلاع رسانی دولت با تشکر از سخنان یادگار امام، یادآور شد: اعضای این شورا در دو سال اخیر ضمن تجدید میثاق با آرمان های حضرت امام، در دیدار با حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی از رهنمودهای ایشان بهره‌مند می شوند.
وی افزود: یادگار امام سال گذشته به رعایت اخلاق در کار اطلاع رسانی توصیه کردند و امسال به صورت ویژه به موضوع «توهین» اشاره کردند که نکته ای اساسی است. در این دیدار حجت الاسلام و المسلمین مرتضی اشراقی، حمید انصاری، حجت الاسلام کمساری و حجت الاسلام هادی قبادی حضور داشتند.