«دُم دُم سحری» در کوچه‌پس‌کوچه‌های جنوب

«خداوندا تو ستاری همه خوابند تو بیداری / به حق لا اله الا الله همه عالم نگه داری»، مردم بوشهر سال‌هاست با این نوا به هنگام سحر از خواب بیدار می‌شوند و خود را برای خوردن سحری و آغاز روزه‌داری آماده می‌کنند.

شاید این روزها رادیو و تلویزیون جای موسیقی محلی رمضان را پر کرده باشد، اما در این میان هنوز هستند افرادی که بدون هیچ چشم‌داشتی، آیین‌های موسیقایی محلی را در گوشه و کنار کشور اجرا می‌کنند.

مردم بوشهر سال‌های سال است که این مراسم را زنده نگه داشته‌اند. خودشان به آن می‌گویند: «دُم دُم سحری». چند نفری در کوچه و خیابان‌های شهر راه می‌افتند و دمام می‌زنند. البته کنارش اشعاری را نیز می‌خوانند: «خداوندا تو ستاری همه خوابند تو بیداری / به حق لا اله الا الله همه عالم نگه داری» هنگام خواندن این شعر، نوازنده‌ی دمام نیز تک‌ضربه‌هایی را اجرا می‌کند و منظور از «دُم دُم» همین صدایی است که براثر تک‌ضربه‌های منقطع نوازنده بر ساز دمام ایجاد می‌شود.

مردم با این صدا برای خوردن سحری از خواب بیدار می‌شوند و وقتی این گروه موسیقی آیینی نزدیک خانه‌ها می‌شود، هر خانواده‌ای با توجه به شرایط مالی‌اش، هدیه‌ای به اجراکنندگان موسیقی می‌دهد.

محسن شریفیان که یکی از پژوهشگران شناخته‌شده‌ی موسیقی بوشهر است، درباره‌ی «دم دم سحری» می‌گوید: پیشینه‌ی‌ تاریخی این رسم به‌دلیل تعلق آن به مسلمانان، به روزگار پس از ظهور اسلام برمی‌گردد؛ اما باید توجه داشت که مشابه این مراسم، همواره به شیوه‌های گوناگون، پیش از اسلام نیز رواج داشته و نواختن ساز در نقاره‌خانه‌های پادشاهان ساسانی نیز از این دست است.

او با اشاره به این‌که موسیقی رمضان، بسیار کم‌رنگ شده و متولیان فرهنگی باید از این موسیقی حمایت کنند، تأکید می‌کند: شایسته است، متولیان فرهنگی به این نوازندگان توجه کنند. حتی در حد یک تجلیل ساده! من بارها چنین چیزی را مطرح کرده و از دولتمردان خواسته‌ام تا از معدود کسانی که زنده هستند و همچنان موسیقی رمضان را به اجرا درمی‌آورند، تجلیل کنند؛ اما دیدگاه متولیان فرهنگی این است که این افراد، آدم‌های شناخته‌شده‌ای نیستند. بله، اتفاقا آن‌ها اغلب از قشر تهی دست جامعه هستند. البته به نظر من، نیازی نیست حتما استاد آواز باشند یا تحصیل‌کرده موسیقی و مشهور!