پزشکانی که نمک گیر می شوند

برخی کمپانی های معتبر دارویی دنیا، برای تبلیغ و فروش تولیدات خود، تورهای پر هزینه را برای پزشکان برگزار می کنند و از این طریق، می خواهند داروهای خودشان را بفروشند.

برگزاری تورهای پرهزینه توسط کمپانی های معتبر دارویی دنیا برای پزشکان در اغلب کشورها مرسوم است. اما، این وضعیت در کشورهای در حال توسعه بیشتر نمود دارد. جایی که برخی پزشکان با شرکت های دارویی همراه می شوند و تولیدات آنها را برای بیماران تجویز می کنند. در واقع، کمپانی های معتبر دارویی دنیا با تقبل هزینه سفر تعدادی از پزشکان در قالب شرکت در کنگره های پزشکی و دارویی، سعی می کنند تولیدات دارویی خودشان را به پزشکان معرفی و از این طریق، فروش خود را بالا ببرند.

دکتر رسول دیناروند معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو، با انتقاد از لابی شرکت های دارویی با پزشکان برای تجویز داروهای خارج از لیست دارویی کشور، می گوید: سیاست وزارت بهداشت حمایت از تولید داخل است و در مورد واردات داروهای خارج از فهرست دارویی کشور، خیلی سختگیری می‌کنیم چون این داروها با لابی شرکت ها و تحت تأثیر قراردادن پزشکان وارد کشور می شود.

وی معتقد است که این قبیل شرکت ها تلاش می کنند با فشار بر پزشکان کاری کنند که این داروها در آینده وارد فهرست داروهای رسمی کشور بشوند. در این مورد وزارت بهداشت بسیار سختگیری می‌کند اما برای بیمارانی که جانشان در خطر است و باید حتماً از این داروها استفاده کنند، به صورت موردی اجازه واردات می‌دهیم با این حال آنها را وارد فهرست دارویی نخواهیم کرد.

دیناروند از کاهش واردات داروهای تک نسخه‌ای به کشور خبر می دهد و می افزاید: در سال ۹۱ حدود ۲۰۰ میلیون دلار واردات این داروها به کشور بود که در سال ۹۲ به ۱۲۰ میلیون دلار و در سال ۹۳ به ۸۰ میلیون دلار کاهش یافت.

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت و همچنین سازمان تجارت جهانی، صنعت داروسازی در بین ۵۲ صنعت سودآور دنیا رتبه سوم را دارد. طبق همین آمار حجم کل تجارت جهانی دارو ۶۰۲ میلیارد در سال ۲۰۰۵ و ۷۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۷ بود. این آمار گواه توجه بیش از حد مافیا و شرکت های دارویی در سرمایه گذاری در این بخش و همچنین تبلیغات گسترده به دلیل سود سرشار آن دارد. تعداد زیاد شرکت های دارویی در دنیا نشان از اهمیت ویژه اقتصادی این بخش دارد. در این بین ایالات متحده آمریکا با داشتن ۱۳ شرکت در رتبه اول و ژاپن با ۱۰ شرکت رتبه دوم را داراست.

نشریه اقتصادی فوربس، شرکت آمریکایی مک کسون ( Mc Kesson) را بزرگترین شرکت دارویی می داند. این شرکت دارویی در سال ۱۸۳۳ توسط جان مک کسون تاسیس شد، سود خالص این شرکت در سال ۲۰۱۳ به رقم ۱.۳۳۸ میلیارد دلار بالغ شده و دارای ۴۳۵۰۰ کارمند است.

شرکت کاردینال هلث (Cardinal Health) نیز در سال ۱۹۷۱ تاسیس شد و سود خالص سالانه این شرکت ۶۴۲ میلیون دلار است. همچنین شرکت های آمریسورس برگن و پیفایرز( PFizer) در رده های بعدی هستند. این نشریه، آمریکا، اروپا و ژاپن را به عنوان جولانگاه مافیای دارویی معرفی می کند و از تلاش روز افزون این متحدان برای حفظ و کنترل بازار داروی جهان می نویسد.

حجم کل داروی مصرفی در ایران با یارانه ای که دولت به آن تزریق می کند، در حدود ۱۶۰۰ میلیارد تومان است. در حال حاضر حدود ۹۶ درصد داروی مصرفی بازار داروی ایران، توسط ۷۴ کارخانه داروسازی داخلی تولید می شود. برای تولید ۹۶ درصد تولید در داخل، حدود ۲۵۰ میلیون دلار برای واردات مواد اولیه و بسته بندی آن، ارز هزینه می شود. اما ۴ درصد باقی مانده بازار دارویی کشور در اختیار داروهایی است که از خارج وارد می شود که مهمترین دلیل قاچاق دارو به خارج، وجود اختلاف بین قیمت دارو در بازار داخلی و بازارهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه است. آمار و گزارش های وزارت بهداشت حاکی از این است که فروش سالانه دارو در ایران ۲.۵ میلیارد دلار است که ۳۵ درصد این مبلغ صرف واردات ۴ درصد نیاز دارویی بیماران خاص می شود.

محمد پیرورام دبیرکل سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته بندی دارو، به وجود مافیای دارو اشاره می کند و می گوید: اهمیت تجارت دارو باعث شده تا شاهد بروز مافیای دارو در دنیا باشیم و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. بطوریکه همین مافیای دارو، تولیدکنندگان دارو را تحت فشار قرار می دهد.

وی با اعلام اینکه تولید دارو بر اساس فارماکوپه انجام می شود که در تمام دنیا تسری دارد و کارخانجات دارویی ملزم به رعایت آن هستند، می افزاید: مطرح کردن داروی بی کیفیت و با کیفیت، کار سوداگران دارو است برای اینکه بتوانند داروی خارجی را استفاده کنند، در حالی که داروی بی کیفیت وجود ندارد.

پیرورام با اعلام اینکه تجویز القایی دارو در تمام دنیا ممنوع است ولی در ایران هنوز این مسئله قانونگذاری نشده است، می گوید: پزشک حق نوشتن «برند» دارو در نسخه بیمار را ندارد، اما متاسفانه تحمیل داروی خارجی به صورت سازمان یافته در ایران در حال بروز است.

دکتر ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: اگر شرکت های دارویی بخواهند پزشک را مجبور کنند که داروی آنها را تجویز کند، آن پزشک مرتکب جرم شده است.

وی با اعلام اینکه ۲۰ درصد از بودجه شرکت های دارویی صرف تبلیغات و… می شود، می افزاید: با توجه به اینکه پزشکان نمی توانند با هزینه شخصی در کنگره های خارجی شرکت کنند و دولت هم بابت این کار پولی پرداخت نمی کند، لذا، برخی شرکت های دارویی، هزینه تعدادی از پزشکان را تقبل می کنند.

خسرونیا با عنوان این مطلب که بنده بارها در این قبیل کنگره ها حضور داشته ام اما هیچ وقت مجبور به تجویز داروی شرکت ها نشده ام، می گوید: متاسفانه بعضی پزشکان نمک گیر می شوند.

رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، بر این موضوع تاکید می کند که پزشک در تجویز دارو می بایست اقتصاد بیمار و کشور را مدنظر قرار دهد.

دکتر دیناروند نیز ضمن تایید وجود نسخه های دارویی چند صد میلیونی، به خبرنگار مهر می گوید: تجویز نسخ گران قیمت دارویی عمدتا مربوط به داروهای خارج از فهرست دارویی کشور است و عموما برای بیماری های صعب العلاج و خاص کاربرد دارد.

در همین حال، دکتر رسول خضری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه امروزه حوزه سلامت درگیر داروهای «برند» است، می گوید: داروهای برند ۱۰ برابر از دیگر داروها گران تر هستند. این در حالی است که در کشور آمریکا بیش از ۹۵ درصد داروها ژنریک است و این کشور خود را از استفاده از داروی برند خلاص کرده اما در کشور ما بیش از ۵۰ درصد داروهایی که وارد کشور می‌شود داروی برند است.