کاسبی‌ها شبانه‌روزی شد/ برخی روزی ۱۸ ساعت کار می‌کنند!

مقامات کارگری می‌گویند فشار هزینه‌های زندگی باعث شده تا میلیون‌ها نفر روزانه بیش از حد کار کنند و در طول شبانه‌روز بین چند محل کار در رفت و آمد باشند که مجموع زمان کاری برخی به ۱۸ ساعت نیز می‌رسد.

نتایج یک مطالعه درباره ساعت حضور افراد در محیط‌های کاری نشان می‌دهد که طی یکی دو دهه اخیر درصد بالایی از شاغلان به دلایل پیدا و پنهان تصمیم گرفته‌اند ساعت‌ها در محل یا محل‌های کار خود بمانند و در طول روز دو سه باری برای رسیدن به محل کار جدید جا به جا شوند.

تا همین سال‌های نه چندان دور، افراد اصلا چنین نگاهی به کار نداشتند. معمولا خانوارها یکنفر شاغل داشتند که مرد خانواده بود، مادران در خانه‌ها مشغول رسیدگی به امور داخلی زندگی و تربیت فرزندان بودند، خبری از اشتغال پدر خانواده در دو یا حتی ۳ محیط کاری مختلف در طول شبانه روز نبود، همچنین فرزندان بزرگتر خانواده‌ها مجبور نبودند برای کمک به تامین مخارج زندگی به والدین خود در کسب درآمد کمک کنند.

اما گویی ناگهان یک سونامی بزرگ بازار کار ایران را در نوردید و خصوصیات این بازار سنتی به یکباره تغییر کرد و در طول یکی دو دهه چنان تحولاتی در فضای اشتغال کشور اتفاق افتاد که امروز عنوان می‌شود بین ۴.۷ تا ۷.۱ میلیون نفر در ایران دوشغله و یا سه شغله هستند و ۵.۲ میلیون نفر نیز می‌گویند در جستجوی آن هستند.

حالا در چنین شرایطی برخی کارشناسان بازار کار معتقدند فشار مسائل معیشتی و کسری چشمگیر درآمدها در برابر هزینه‌ها باعث شده تا برخی شاغلان روزانه بین ۱۶ تا ۱۸ ساعت در بازار کار باقی بمانند و تنها چند ساعت از شبانه روز را در کنار خانواده خود باشند!

البته مُسّلم است که قریب به اتفاق افرادی که بیشتر از ۸ ساعت معمول در شبانه روز کار می‌کنند دوشغله و یا سه شغله هستند، اما در برخی مشاغل آزاد و خویش فرمایی نیز چنین رویه‌ای وجود دارد. به عنوان نمونه ممکن است یک راننده تاکسی صبح زود از منزل خارج شود و تا پاسی از شب را در خیابان‌ها به امید کسب روزی به سر ببرد.

با این وجود، برخی کارشناسان اقتصادی می‌گویند نباید میل به تجمل‌گرایی و گرایش به زندگی لوکس را در بسیاری از خانواده‌های ایرانی نادیده گرفت؛ هرچند این مسئله عمومیت ندارد ولی بخشی از فعالیت های اضافه افراد را شامل می‌شود.

هرچند این مسئله یک واقعیت است که نمی‌توان آن را درباره برخی شاغلان کتمان کرد، اما بیشتر مسائلی که باعث می‌شود تا افراد را برای انجام کار در ساعات طولانی مُجاب کند، دغدغه‌های تامین معیشت و اتفاقا کسری درآمدی است. به بیان دیگر بسیاری از افراد مجبورند روزی چند جا کار کنند تا بتوانند هزینه یک زندگی معمولی را به ویژه در کلانشهرها تامین کنند.

رحمت‌الله پورموسی با تاکید بر اینکه دشواری‌های مالی و نامتوازن بودن درآمدها و هزینه‌های زندگی باعث می‌شود تا درصد قابل توجهی از شاغلان روزانه بین ۱۶ تا ۱۸ ساعت کار کنند گفت: این مسائل باعث می‌شود تا فرصت کار از جوانان نیز گرفته شود و زمانی که فردی نمی‌تواند از طریق یک شغل امرار معاش کند، اشغال زمینه‌های شغلی دیگر باعث از بین رفتن فرصت جوانان برای ورود به بازار کار می‌شود.

دبیرکل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور اظهارداشت: به صورت کلی، ضوابط بازار کار کشور بهم ریخته و نوعی آشفتگی آزاردهنده در این بازار وجود دارد به نحوی که امروز حتی یک بانک اطلاعاتی اولیه از تعداد شاغلان کشور و ویژگی های شغلی آنها وجود ندارد.

پورموسی ادامه داد: افراد برای تامین معیشت مجبورند شبانه روز کار کنند و از اداره به سراغ شغل آزاد و حتی فعالیت در بازار غیررسمی و مشاغل کاذب بروند. رواج مشاغل کاذب با هدف کسب درآمد باعث بروز آسیب های اجتماعی در کشور شده و مسائلی را نیز حتی در محیط های کاری به وجود آورده است.

این مقام مسئول کارگری کشور با تاکید بر اینکه حوادث ناشی از کار و مرگ و میر کارگران نیز در اثر کار زیاد بیشتر شده است گفت: فردی که به جای ۸ ساعت کار معمول در روز ۱۶ تا ۱۸ ساعت کار می کند قطعا راندمان کاری پایین ترین خواهد داشت. این فرد خسته است و بهره وری لازم را نخواهد داشت؛ ضمن اینکه وی بیشتر در معرض حوادث و بیماری های شغلی نیز قرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: در خانواده ها نیز فرزندان از بودن پدران و مادرانشان محروم می شوند و شاغلان نیز به صورت مستمر در معرض استرس ها و بیماری های شغلی قرار دارند. یک بررسی در میزان دریافتی و حقوق کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که کارگران ساعتی ۸.۷ دلار و به عبارتی حدود ۲۷ هزارتومان دریافت می کنند و در ایران افراد برای هر روز کار ۲۴ هزارتومان هم نمی گیرد.

به گفته پورموسی، اگر بخواهیم روال کشورهای توسعه یافته را دنبال کنیم دریافتی کارگران باید دستکم ۵ میلیون تومان در ماه باشد ولی در خوشبینانه ترین حالت دریافتی مشمولان قانون کار به میزان یک تا ۱.۲ میلیون تومان است.

دبیرکل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور تصریح کرد: حقوق دریافتی ۷۰ درصد بازنشسته های تامین اجتماعی امروز حداقل است و این مسائل باعث می شود تا درصد بسیار بالایی از آنها برای تامین مخارج خود به بازار کار کشور برگردند.

این مقام مسئول کارگری کشور چند جا کار کردن افراد را یک آسیب جدی در بازار کار کشور برشمرد و عنوان کرد: قدرت خرید ۷۱۲ هزارتومان امروز به ۱۰ روز اول ماه کاهش یافته است. میزان دریافتی کسانی که در طول روز چند جا کار می کنند بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تومان است.