انفجار تاریخی مشاغل کاذب دربازار کار/ «دادزن‌ها» چقدر درآمددارند؟

رکود در بازارهای کار رسمی و ناتوانی کارجویان در ورود به مشاغل شناخته شده باعث وفور مشاغل کاذب و زیرزمینی در اقتصاد ایران شده است تا جایی که وزیر کار، تعداد شاغلان این بخش را ۷ میلیون نفر می‌داند.

۲۳ میلیون شاغل در بازار کار ایران فعالیت دارند ولی وزیر کار می‌گوید اشتغال ۷ میلیون نفر از اینها در بازار غیررسمی و به بیانی دیگر کاذب است. کارشناسان می‌گویند فضاهای ایجاد شده در بازارهای دلالی و فراهم بودن زمینه های واسطه گری در اقتصاد ایران باعث شده است تا روند رو به رشد مشاغل زیرزمینی و کاذب چشمگیر باشد.

بازار کار ایران در شرایطی است که بسیاری از افراد برای کسب درآمد به سمت مشاغل کاذب و زیرزمینی (به معنای غیراستاندارد و غیر قابل ردیابی) کشیده می‌شوند. در حال حاضر، از ضعف‌هایی که پنهان بودن فعالیت‌های اقتصادی با خود به همراه دارد، ناتوانی دولت در اخذ مالیات از کسب و کارهای موجود ولی پنهان است.

اما هم اکنون میلیون‌ها نفر در بخش غیررسمی اقتصاد حضور دارند، از این طریق کسب درآمد می‌کنند و روزگار می‌گذرانند. برخی سرمایه‌ای دارند و آن را وارد کار کرده‌اند و برخی نیز بدون سرمایه به واسطه‌گری و فروش اجناس خُرد مشغولند.

امروزه فعالیت‌های کاذب و غیررسمی شغلی در همه جای شهر به راحتی قابل مشاهده است. در کنار خیابان‌ها، در مراکز خرید و پاساژها، در متروها و خطوط حمل و نقل عمومی و در میادین شهر عده‌ای در حال کسب روزی هستند.

مشاغل کاذب از واسطه‌گری تا کمک دادزن

خیلی هم فرقی ندارد چه شغلی داشته باشند، چون در بین آنها از دادزن و کمک دادزن هستند تا کارت پخش کن و گریه کن. همچنین از نوبت گیر تا خط نگه دار تاکسی و بسیاری عناوین دیگر در بازار مشاغل کاذب و زیرزمینی وجود دارد.

شاید یک کارت پخش کن نتواند درآمد مناسبی از بازار کار کشور داشته باشد، اما قطعا کسانی که در سال‌های گذشته توانسته‌اند سرمایه‌های خود را در بازارهای پُرنوسان طلا، سکه و ارز سرمایه‌گذاری کنند توانسته‌اند سود خوبی را نیز ببرند، البته ناگفته نماند که برخی غیرحرفه‌ای‌ها نیز سرمایه‌های خود را در این بازارها از دست داده و نابود کردند.

با این حال، وجود میلیون‌ها شغل کاذب و شاغل غیررسمی؛ واقعیتی است که در اقتصاد ایران وجود دارد. کارشناسان عقیده دارند برخی مشاغل کاذب و لوکس اتفاقا تا ۱۰ برابر یک شغل رسمی نیز درآمد دارد. البته دادزن‌ها و کارت پخش کن‌ها اگر بتوانند به اندازه متوسط دریافتی یک تا ۱.۲ میلیونی امسال شاغلان رسمی مشمول قانون کار هم حقوق بگیرند، احتمالا راضی خواهند بود.

پیاده‌روها در تسخیر مشاغل کاذب

حمید حاج اسماعیلی در گفتگو با مهر با بیان اینکه آمارهای ارائه شده از مشاغل کاذب و هر آمار دیگری از بازار کار تخمینی است گفت: متاسفانه اشتغال مبتنی بر تولید نیست و این مسئله باعث تاثیرات منفی در بازار کار شده است.

این کارشناس بازار کار اظهارداشت: بازار کار ایران مستعد دلالی است و از اینرو افراد کمتر تمایلی برای دریافت شناسنامه کاری و یا شناسایی شدن زمینه‌های شغلی خود می‌شوند. از ویژگی‌های مشاغل کاذب عدم پوشش‌های قانونی، بیمه‌ای و مالیاتی است.

حاج اسماعیلی ادامه داد: یکی از عواملی که باعث توسعه و افزایش مشاغل غیررسمی و دلالی می‌شود، رکود بازارهای کار رسمی است؛ بنابراین ناتوانی دولت‌ها در ایجاد اشتغال برای جوانان منجر به رونق یک بازار موازی کار در کشور شده که امروزه به نام مشاغل زیرزمینی و کاذب شناخته می شود.

وی افزود: امروز پیاده‌روهای شهرها از مشاغل کاذب پُر است ولی دولت می‌تواند بسیاری از این مشاغل را شناسایی و سازماندهی کند، اما به دلیل بی‌تحرکی دولت در بازار کار رسمی، توجهی به شناسایی و سازماندهی مشاغل کاذب نمی‌شود.