سونامی بازگشت به کار بازنشستگان/سایه‌نشینان دوباره آفتابی می‌شوند

بعد از سال ها کار و تلاش، به مرز بازنشستگی رسیده و می خواهد چند صباحی از عمر خویش را به آرامی در کنار خانواده سپری کند. اما مستمری ماهانه او کفاف هزینه ها را نمی دهد و مجبور است دوباره شغلی پیدا کند.

اکثریت قریب به اتفاق بازنشستگان اعم از کشوری و تامین اجتماعی، از میزان دریافتی مستمری خودشان راضی نیستند و به همین خاطر مجبورند که دوباره سراغ کاری بروند تا شاید بتوانند از پس هزینه های زندگی بر آیند.

آمارهای رسمی حکایت از این واقعیت دارد که قریب به یک میلیون بازنشسته در کشورمان دوباره مشغول کار می شوند که مهمترین اولویت آنها برای کار مجدد، تامین هزینه های زندگی است. این در حالی است که عبدالرضا عزیزی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس ، با انتقاد از «سونامی بازگشت بازنشستگان به بازار کار»، شرایط نامطلوب اقتصادی را دلیل اصلی این تصمیم بازنشستگان عنوان می کند و می گوید: حقوق اندک بازنشستگی کفاف هزینه های آنها را نمی دهد و این قشر برای گذران زندگی و امرار معاش باز مشغول به کار می شوند.

وی با تاکید بر ضرورت توجه بیشتر به وضعیت معیشت بازنشستگان، معتقد است که دولت و سازمان تامین اجتماعی می بایست با رفع مشکلات اقتصادی، وضعیت این قشر را بهبود بخشند تا زمان بازنشستگی را در کمال آرامش سپری کنند.

این در حالی است که دریافتی اکثریت بازنشستگان به خصوص ساکنان تهران، زیر خط فقر است و لذا، دخل و خرج زندگی با هم نمی خواند. در صورتی که این افراد یک عمر کار کرده اند تا بتوانند سالهای کهنسالی را زیر سایه درختان مشغول گپ و گفت با هم نسلان خود شوند. اما، چنین به نظر می رسد که به دلیل جلو زدن خط فقر از درآمد اکثریت قریب به اتفاق مستمری بگیران، آنها ناچار هستند که دوباره به زیر آفتاب بروند تا شاید درآمد دیگری برای خود کسب کنند.

محمدحسن زدا معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی، با اعلام اینکه بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی در حال حاضر حداقل ۷۱۲ هزار و حداکثر ۵ میلیون تومان دریافتی دارند، به خبرنگار مهر می گوید: سال گذشته حداقل حقوق ۶۰۸ هزار تومان بود.

وی در مورد تعداد بازنشستگان حداقل‌بگیر، می گوید: بر اساس آمارهای سال گذشته ۶۰ درصد بازنشستگان حداقل‌بگیر بودند، اما امسال هنوز تعداد آنها مشخص نشده که پس از بررسی اطلاعات بازنشستگان اعلام خواهیم کرد.

رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، معتقد است که با توجه به بحران بیکاری در کشور، بازنشستگان باید بدانند که از لحاظ اخلاق انسانی و اسلامی اقدام درستی نیست که فرصت های کاری را از جوانان بگیرند.

عزیزی، عدم نیاز به بیمه و کار کردن با حقوق و مزایای اندک را از دلایل جذب بازنشستگان توسط کارفرمایان عنوان می کند و می گوید: مکفی نبودن حقوق بازنشستگی، تجربه و مهارت، افزایش هزینه ها، رابطه خویشاوندی و زیاده خواهی برخی از بازنشستگان، باعث شده تا هزاران بازنشسته پس از ۳۰ سال تلاش، باز هم بخواهند در فعالیت های اقتصادی باقی بمانند.

بر اساس آخرین سرشماری رسمی کشور، ۹۰۰ هزار نفر بازنشسته پس از طی دوران اشتغال ۳۰ ساله خود و بازنشستگی دوباره برای کار به فعالیت های اقتصادی برگشته‌اند. داوطلب شدن افراد با سن ۶۵ سال و بیشتر برای کار نشان دهنده این است که سالمندان پس از بازنشستگی در بسیاری از موارد ادامه فعالیت خواهند داد.

بر همین اساس از ۹۰۰ هزار نفر بازنشسته‌ای که به کار برگشته اند، بیش از ۷۸۸ هزار نفر مرد و ۱۱۱ هزار نفر نیز زن هستند. در واقع مشارکت بازنشستگان در بازار کار می‌تواند به دلایلی مانند انتقال تجربه، اجبار برای رفع نیازهای اقتصادی و مشارکت در فعالیت‌ها باشد. نکته حائز اهمیت این است که در حال حاضر حدود ۱۱ هزار نفر از بازنشستگان و افراد بالای ۶۵ سال در مشاغل قانونگذاری فعالیت دارند و مقامات عالی رتبه و مدیران را تشکیل می دهند.

در حال حاضر ۷/۹۳ درصد از بازنشستگانی که به کار برگشته اند، در بخش خصوصی فعالیت دارند. همچنین ۵۴.۹ درصد بیکاران ۶۵ ساله و بیشتر دارای مدرک لیسانس هستند، ۲۳.۴ درصد فوق دیپلم و ۲۱.۸ درصد فوق لیسانس و دکترا دارند.

درباره بازنشستگان زن بالای ۶۵ سال می‌توان گفت که نرخ مشارکت اقتصادی آنها که از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ روند کاهشی داشت، به یکباره در مدت ۵ سال تا ۱۳۹۰ دو برابر شد که نشان دهنده جنب و جوش زنان بازنشسته برای ورود دوباره به بازار کار است.

در حقیقت امروزه بازنشستگان از سر نیاز به چنین روزی افتاده‌اند و به دنبال اشتغال ۳۰ ساله دوم برای خود هستند. این در حالی است که اشغال مجدد فرصت های شغلی توسط بازنشستگان، منجر به بیکاری افراد جوان جامعه می شود. در مقابل، موضوع نیازهای اقتصادی، مسئله ای است که همه را مجبور به اشتغال می کند.