النشره تحلیل کرد: اردن طعمه جدید داعش/ هزینه بازیگری در جغرافیای شیعه

سویدی در این مقاله می نویسد: بی‌تردید فاز جدید عملیات نیروهای ارتش سوریه و عراق با همکاری نیروهای دفاع مردمی، تحولات جدیدی را در صحنه میدانی رقم زده است، ارتش‌های مقاومت بعد از مدت‌ها گسستگی و اختلاف در عملیات‌ها، امروز به یک وحدت نسبی رسیده‌اند و ضربات سختی را بر پیکر داعش وارد ساخته اند به گونه‌ای که جایگاه این گروه مسلح در سوریه و عراق تضعیف شده و اعضای داعش روحیه خود را باخته اند.

نویسنده با تأکید بر اینکه داعش جغرافیای سیاسی خاورمیانه را تغییر داد، معتقد است: داعشی که با اشغال بخشی از سرزمین یک کشور، اقتدار حاکمیتی آن را به چالش کشید و نفوذ دولت را در آن پهنه جغرافیایی از بین برد، امروزه دریافته که بازیگری در جغرافیای شیعه کار بسیار پرهزینه‌ای است و توانایی بالایی لازم دارد.

اکنون سرکردگان داعش در مناطق مختلف سوریه و عراق به این نتیجه رسیده‌اند که برای خروج از رکود و رشد مضاعف و همچنین بالابردن روحیه سربازان، به فضایی جدید نیاز دارند. فتح جبهه جدید، فضای سیاسی جدیدی ایجاد می‌کند و روحیه و انگیزه نیروها را افزایش داده و روند سربازگیری را سرعت می‌بخشد.

نویسنده در ادامه با طرح این سوال که بهترین مقصد برای فتح جبهه جدید داعش و انتقال جنگ و قدرت به آنجا، کجاست، نوشته است:  اگر فرض بر این باشد که هیچ دولتی در خاورمیانه بویژه دولت‌های ضعیف از تهدیدات داعش مصون نخواهد ماند، این بار اردن می‌تواند مقصد جدیدی برای یورش برق آسای داعش باشد.

این بازنشسته نظامی در پاسخ به این سوال که چرا داعش ممکن است اردن را اشغال کند، به نقل از فرماندهان میدانی داعش ۱۹ دلیل برای این حادثه برشمرده که مورد تایید دستگاههای اطلاعاتی منطقه نیز است. که بطور خلاصه به شرح ذیل است:

حمله برق آسای داعش به اردن می‌تواند با اقبال نسبی بخشی از بافت اجتماعی اردن همراه شود. بنابراین تجربه داعش در اشغال موصل از یکطرف، ضعف جمعیتی، نظامی و امنیتی اردن از طرف دیگر، فشار روز افزون نیروهای مقاومت در عراق و سوریه بر گروههای شبه نظامی از سوی دیگر، فتح جبهه جدید اردن توسط داعش را در اذهان محتمل کرده است.۱-گرایش بسیاری از جوانان اردنی به «داعش»، فضایی مناسب برای فعالیت در این کشور فراهم کرده است. جوانانی که از رفتار دولتمردان خود سرخورده شده‌اند بهترین انگیزه را برای فعالیت در این گروه دارند.

۲-بحران اقتصادی، نرخ بالای بیکاری، بالا رفتن میزان بدهی اردن، افزایش شکاف میان فقیر و غنی، شرایط داخلی اردن، همگی در گرایش افکار عمومی به داعش موثر بوده و فضای عمومی برای پذیرش آن را مهیا کرده است.

۳-داعش می‌تواند به راحتی جبهه‌های مختلفی را برای اشغال اردن باز کند و این امر یک امتیاز برای این گروه به نسبت سایر دولت‌های منطقه محسوب می‌شود.

۴-داعش انگیزه کافی برای مبارزه و انتقام از حکومت اردن دارد، اردن با حملات هوایی بیش از ۷ هزار نفر از اعضای داعش را کشته و بسیاری از توانایی‌های آنها را از بین برده است. داعش نیز در پیام ویدیوئی خود نیز تهدید کرد که اردن را به تلی از خاک تبدیل خواهد کرد، حتی تصاویری از اهتزاز پرچم خود در استان معان را نیز در همین راستا منتشر کرد. منابع اطلاعاتی نیز از دستور ابوبکر البغدادی سرکرده داعش به نیروهای تحت فرمانش در عراق و سوریه برای تدارک حمله گسترده به اردن و سرنگونی عبدالله دوم خبر می‌دهند و این می‌تواند در آینده نزدیک اتفاق بیفتد.

۵-شرایط جغرافیایی و طبیعی اردن، بیابانی و دشت بودن قسمت اعظم آن و فقدان موانع طبیعی، امتیازی دیگر برای داعش محسوب می‌شود چرا که به پیشروی سریعتر این سازمان در اردن کمک خواهد کرد.

۶-بر اساس آمارها، اردن دومین تامین کننده نیروی انسانی داعش است. این امر نیز نقطه ضعف دیگری برای این کشور در رویارویی با داعش محسوب می‌شود. داعش با بکارگیری از این ظرفیت می‌تواند ضربات مهلکی را از درون به اردن وارد و شرایط را برای حمله از بیرون فراهم کند.

۷- جنگ در عراق و سوریه فرسایشی شده و کارایی داعش را پایین آورده و تحقق پیروزی را برای آنها در دو کشور سخت کرده است. یکی از فاکتورهای اصلی داعش برای پیروزی در نبردها، اصل غافلگیری است و با فرسایشی شدن جنگ تجربه و مهارت نیروهای عراقی و سوری، اصل غافلگیری را برای داعش به مشکل تبدیل کرده و در نتیجه کسب پیروزی را سخت‌تر از گذشته نموده است.

۸- اردن یکی از ۱۰ کشوری بود که آمادگی خود را برای مشارکت در جنگ با داعش اعلام کرد و این امر کینه طرفداران داعش را در اردن را برانگیخته است.

۹- در سالهای اخیر، استان معان در جنوب اردن شاهد رشد چشمگیر جریان‌های تندرو بوده و در راهپیمایی سال گذشته شاهد نمایش پرچم سیاه رنگ داعش بودیم. شرکت کنندگان با در دست داشتن این پرچم و سردادن شعار برداشتن مرزهای سایکس پیکو، مهر تاییدی بر تفکرات و اقدامات داعش زدند.

۱۰- سرنگونی حکومت عبدالله دوم به هدفی برای داعش تبدیل شده است.

۱۱- نیروهای نظامی سوریه و عراق از مرزهای اردن فاصله گرفته‌اند و شرایط برای حمله به اردن بیش از قبل مهیا شده است.

۱۲- سرقت خودرو دستگاه اطلاعاتی اردن در شهر معان و به آتش کشیدن آن نمونه‌ای از میزان نفوذ داعش در اردن است.

برآیند فشار نیروهای مقاومت و مردمی در ۲ کشور سوریه و عراق، داعش را مجبور ساخته بدنبال عمق استراتژیک جدیدی در منطقه باشد که بتواند عقبه خود را گسترش دهد. به همین جهت اردن مناسب‌ترین گزینه مطرح است. ۱۳- دستگیری ۶۰۰ نفر از طرفداران جریان‌های سلفی و محاکمه ۱۵۰ نفر از آنان، نشانه دیگری از نفوذ جریان‌های تندرو در اردن است.

۱۴- نکته مهم اینکه گسترش مرزهای داعش و نزدیکی آن به مرزهای اسرائیل، تأمین کننده امنیت داعش است. در صورتیکه این سازمان با اسرائیل هم‌مرز شود، این امکان برای داعش فراهم می‌شود که در صورت حمله کشورهای غربی به مواضع داعش، نیروهای داعش نیز به منافع غرب از جمله اسرائیل آسیب برسانند، و از این طریق عاملی بازدارنده برای حملات هوایی کشورهای غربی فراهم کنند.

۱۵- داعش در عراق و سوریه با مانعی بنام «نیروهای مردمی» روبرو شده و در دو جبهه شیعی و کردی فشارهای زیادی بر این گروه وارد شده و با توجه به اینکه اردن به نسبت عراق و سوریه از جمعیت کمتری برخوردار است، داعش راحت‌تر می‌تواند خودنمایی کند، مقاومت مردمی اردن هم از شدت کمتری برخوردار است.

۱۶-حمله عقیدتی و ایدئولوژیکی به اردن از جانب داعش صورت گرفته و این گروه در شرق اردن از طرفداران زیادی برخوردار است و این ماجرا حمله نظامی را آسان‌تر می‌کند.

۱۷- تسلط داعش بر الانبار در عراق و تدمر در سوریه، شرایط خوبی را برای حمله به اردن فراهم کرده است.

۱۸- داعش انگیزه بالایی برای تصرف منطقه «معان» دارد چرا که این منطقه از استعداد بالایی برای جذب نیروهای سلفی برخوردار است. جنبش‌های جهادی نیز بارها از تبدیل این منطقه به مرکز جذب جریان‌های سلفی تأکید کرده‌اند.

۱۹- داعش بعد از تسلط بر تجهیزات نظامی ارتش عراق از جمله ۶ تانک و ۱۰۰ ماشین زره پوش از الرمادی و همچنین دریافت مقادیر زیادی سلاح از ترکیه پس از عقب‌نشینی ارتش سوریه از تدمر، از شرایط خوبی برای جنگ با اردن برخودار است.

فؤاد السویدی در ادامه مقاله خود آورده است: برآیند فشار نیروهای مقاومت و مردمی در ۲ کشور سوریه و عراق، داعش را مجبور ساخته بدنبال عمق استراتژیک جدیدی در منطقه باشد که بتواند عقبه خود را گسترش دهد. به همین جهت اردن مناسب‌ترین گزینه مطرح است.

حمله برق آسای داعش به اردن می‌تواند با اقبال نسبی بخشی از بافت اجتماعی اردن همراه شود. بنابراین تجربه داعش در اشغال موصل از یکطرف، ضعف جمعیتی، نظامی و امنیتی اردن از طرف دیگر، فشار روز افزون نیروهای مقاومت در عراق و سوریه بر گروههای شبه نظامی از سوی دیگر، فتح جبهه جدید اردن توسط داعش را در اذهان محتمل کرده است. داعش می‌تواند با این حرکت، روحیه اعضا و حامیان خود را بالا برده و بر قلمرو خود نیز بیافزاید.